ORIGINAL_ARTICLE
رتبهبندی مناطق مسکونی شهری در برابر مخاطرات زمینلرزه با استفاده از روشهای آنتروپی شانون و تاپسیس (مطالعۀ موردی: شهر آمل)
در این پژوهش، از روشهای آنتروپی شانون و تاپسیس برای رتبهبندی مناطق مسکونی شهری در برابر خطر زمینلرزه استفاده شد. بدین منظور، بهصورت موردی در 27 ناحیه از شهرستان آمل در استان مازندران، هشت متغیر شامل انرژی آزادشدۀ زمینلرزههای 20 سال اخیر برحسب تن TNT بهازای هر ناحیه، کیفیت ابنیه و ساختمانها، تراکم مسکونی، تراکم ساختمانی، تراکم جمعیت، نفوذپذیری شبکۀ معابر، فضای باز شهری و عمق آب زیرزمینی بررسی شد. این متغیرها با استفاده از روشهای آنتروپی شانون و مدل تصمیمگیری چندشاخصۀ تاپسیس، براساس نزدیکی به ایدئال آسیبپذیری رتبهبندی شدند. در محاسبۀ انرژی آزادشدۀ زمینلرزههای 20 سال اخیر از دادههای دقیق مؤسسۀ ژئوفیزیک دانشگاه تهران استفاده شد، اما این مقادیر بهدلیل کوتاه بودن دورۀ زمانی الزاماً گویای لرزهخیزی منطقه نبود و به همین علت وزن کمتری به این فاکتور اختصاص داده شد. در ادامه رتبههای بهدستآمده از این تحلیل به نقشۀ شهر اضافه شده و ناحیههای شهری به بخشهای دارای آسیبپذیری خیلی زیاد تا خیلی کم تقسیم شدند و نقشۀ پهنهبندی آسیبپذیری شهر تهیه شد. نتایج این پژوهش نشان میدهد که ناحیههای مرکزی 24، 13، 18، 10 و 12 آسیبپذیری خیلی زیاد و ناحیههای 19، 17، 14و 16 آسیبپذیری زیادی در برابر زمینلرزه دارند. بر همین اساس، ناحیههای 15، 21، 2، 6، 22، 25، 11، 20، 27 و 4 آسیبپذیری متوسط، ناحیههای 26، 9، 23، 3، 1 و 5 آسیبپذیری کم و ناحیههای 8 و 7 آسیبپذیری خیلی کمی در برابر زلزله دارند.
https://jhsci.ut.ac.ir/article_79036_d632e7298c8e992308ee1908d933b27a.pdf
2020-09-22
225
239
10.22059/jhsci.2020.306514.579
آسیبپذیری شهری
آنتروپی شانون
تاپسیس
زمینلرزه
مناطق مسکونی
پرهام
پهلوانی
pahlavani@ut.ac.ir
1
استادیار دانشکدۀ مهندسی نقشهبرداری و اطلاعات مکانی، پردیس دانشکدههای فنی، دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
میعاد
بادپا
miadbadpa@ut.ac.ir
2
دانشجوی دکتری اکتشاف معدن، دانشکدۀ مهندسی معدن، پردیس دانشکدههای فنی، دانشگاه تهران
AUTHOR
[1]. حسینپور میلآغاردان، امین؛ و علی عباسپور، رحیم (1393). «بهبود نتایج پیشبینی وقوع زمینلغزش با استفاده از تئوری انتروپی شانون»، مدیریت مخاطرات محیطی، دورۀ 1، شمارۀ 2، ص 268-253.
1
[2]. سرور، هوشنگ؛ و کاشانی اصل، امیر (1395)، "آسیبپذیری کالبدی شهر اهر در برابر بحران زمینلرزه"، فصلنامۀ آمایش محیط، دورۀ 9، شمارۀ 34. ص 108-87.
2
[3]. Akay Ünvan, Yüksel (2020). “Financial Performance Analysis of Banks with Topsis and Fuzzy Topsis Approaches”, Gazi University Journal of Science, DOI: 10.35378/gujs.730294, ISBN: 2147-1762.
3
[4]. Amadi, P.O.; Ikot, Akpan, N.; Thompson Ngiangia, Alalibo; Okorie, U.S.; & Rampho, Gaotsiwe, J. (2020). “Shannon entropy and Fisher information for screened Kratzer potential”, International Journal of Quantum Chemistry, DOI: 10.1002/qua.26246, ISBN: 0020-7608.
4
[5]. Ari, Nükhet; Hankir, Mahmoud; Samak, Omar; & Topçu, Tümay (2020). “Facility Location Selection Using AHP and TOPSIS”, In Book, DOI: 10.13140/RG.2.2.22879.07849.
5
[6]. Badawy, Ahmed; Korrat, Ibrahim; Mahmoodi, Hadid; & Gaber, H. (2015). “Probabilistic earthquake hazard analysis for Cairo, Egypt”, Journal of Seismology, 20(2), DOI: 10.1007/s10950-015-9537-5.
6
[7]. Bayrak, Erdem; Yılmaz, Şeyda ; & Bayrak, Yusuf (2016). “Earthquake hazard analysis for the different regions in and around Ağrı”, International Conference on Advances in Natural & Applied Sciences conference, DOI: 10.1063/1.4945830.
7
[8]. Boltürk, Eda (2020). “AS/RS Technology Selection Using Spherical Fuzzy TOPSIS and Neutrosophic TOPSIS”, In book: Intelligent and Fuzzy Techniques in Big Data Analytics and Decision Making, pp: 969-976, DOI: 10.1007/978-3-030-23756-1_115, ISBN: 978-3-030-23755-4.
8
[9]. Firgiawan, W; Zulkarnaim, N; & Cokrowibowo, S (2020). “A Comparative Study using SAW, TOPSIS, SAW-AHP, and TOPSIS-AHP for Tuition Fee (UKT)”, IOP Conference Series Materials Science and Engineering, DOI: 10.1088/1757-899X/875/1/012088, ISBN: 1757-899X.
9
[10]. Fortune, Timothy; & Sang, Hailin (2020), “Shannon entropy estimation for linear processes”, Journal of Risk and Financial Management, v2, pp: 82-89.
10
[11]. Halicka, Katarzyna (2020). “Technology Selection Using the TOPSIS Method”, Foresight and STI Governance (Foresight-Russia till No. 3/2015), National Research University Higher School of Economics, vol. 14(1), pp: 85-96.
11
[12]. Hanlon, Robert, T. (2020), “Shannon: entropy and information theory”, In book: Block by Block: The Historical and Theoretical Foundations of Thermodynamics, pp: 596-606, DOI: 10.1093/oso/9780198851547.003.0043, ISBN: 9780198851547.
12
[13]. Jena, Ratiranjan; & Pradhan, Biswajeet (2020). “Integrated ANN-cross-validation and AHP-TOPSIS model to improve earthquake risk assessment”, International Journal of Disaster Risk Reduction, DOI: 10.1016/j.ijdrr.2020.101723, ISBN: 2212-4209.
13
[14]. Kumar Tiwari, Rohit; & Kumar, Rakesh (2020). “G-TOPSIS: a cloud service selection framework using Gaussian TOPSIS for rank reversal problem”, The Journal of Supercomputing, DOI: 10.1007/s11227-020-03284-0, ISBN: 0920-8542.
14
[15]. Liu, Yanwu; Li, Liang; Tu, Yan; & Mei, Yanlan (2020). “Fuzzy TOPSIS-EW Method with Multi-Granularity Linguistic Assessment Information for Emergency Logistics Performance Evaluation”, Symmetry, 12(8):1331, DOI: 10.3390/sym12081331, ISBN: 2073-8994.
15
[16]. Luukka, Pasi (2020). “N—ary norm operators and TOPSIS”, 2020 IEEE International Conference on Fuzzy Systems, DOI: 10.1109/ FUZZ48607. 2020.9177580.
16
[17]. Mayang Sari, Anggun; & Fakhrurrozi, A. (2018). “Earthquake Hazard Analysis Methods: A Review”, IOP Conference Series Earth and Environmental Science, 118(1):012044, DOI: 10.1088/1755-1315/118/1/012044.
17
[18]. Mieszkowicz-Rolka, Alicja; & Rolka, Leszek (2020). "Preference-Oriented Fuzzy TOPSIS Method", In book: Intelligent and Fuzzy Techniques: Smart and Innovative Solutions, pp: 758-766, DOI: 10.1007/978-3-030-51156-2_88, ISBN: 978-3-030-51155-5.
18
[19]. Nasution, Nurliana; Widi Bhawika, Gita; Wanto, Anjar; Sri Rahayu Ginantra, Ni Luh Wiwik; Afriliansyah, Teuku (2020). “Smart City Recommendations Using the TOPSIS Method”, IOP Conference Series Materials Science and Engineering, DOI: 10.1088/1757-899X/846/1/012028, ISBN: 1757-899X.
19
[20]. Ramya, Sakkeri; & Devadas, V. (2019). “Integration of GIS, AHP and TOPSIS in evaluating suitable locations for industrial development: A case of Tehri Garhwal district, Uttarakhand, India”, Journal of Cleaner Production, 238:117872, DOI: 10.1016/j.jclepro.2019.117872.
20
[21]. Ranjbar, Hamid Reza; & Nekooie, Mohammad Ali (2020). “An improved hierarchical fuzzy TOPSIS approach to identify endangered earthquake-induced buildings”, Engineering Applications of Artificial Intelligence, 76:21-39, DOI: 10.1016/j.engappai.2018.08.007, ISBN: 0952-1976.
21
[22]. Rohm, Kristen; & Solouki Bonab, Vahab; & Manas-Zloczower, Ica (2020), “Quantitative evaluation of mixing using a refined Shannon entropy”, Composites Science and Technology, 197:108276, DOI: 10.1016/j.compscitech.2020.108276, ISBN: 0266-3538.
22
[23]. Ruitenbeek, F.J.A. van; Goseling, Jasper; Bakker, Wim, H.; & Hein, Kim (2020). “Shannon Entropy as an Indicator for Sorting Processes in Hydrothermal Systems”, Entropy, 22(6):656, DOI: 10.3390/e22060656, ISBN: 1099-4300.
23
[24]. Saha, Subhasish; & Jose, Jobin (2020). “Shannon entropy as a predictor of avoided crossing in confined atoms”, International Journal of Quantum Chemistry, DOI: 10.1002/qua.26374, ISBN: 0020-7608.
24
[25]. Silva, Marcela do Carmo; Gomes, Carlos Francisco Simões; & Souza, Reinaldo Castro (2020). “TOPSIS-2NE’s Proposal”, International Journal of Fuzzy Systems, volume 22, pp: 1118–1122, DOI: 10.1007/s40815-020-00871-4, ISBN: 1562-2479.
25
ORIGINAL_ARTICLE
گونهشناسی و تحلیل فضایی- زمانی مخاطرات محیطی در استان خراسان شمالی
مخاطرات محیطی هرساله آسیبهای جانی و مالی فراوانی به مردم استان خراسان شمالی وارد میکنند. این تحقیق ضمن معرفی انواع مخاطرات محیطی در نقاط مختلف خراسان شمالی، مسائل و مشکلات آنها را طبقهبندی و تقویم زمانی را برای کاهش خسارات و جلوگیری از بحرانهای احتمالی مشخص کرده است. روش بهکاررفته در این تحقیق توصیفی- تحلیلی مبتنی بر مطالعات میدانی، کتابخانهای و تحلیلهای آماری است. با توجه به اهمیت بیماری کووید-19، بهمنظور ارزیابی خطر آن در سه هفتۀ آخر منتهی به 31 مرداد 1399 در سطح شهرستانهای استان، ابتدا نرخ بروز تعدیلشده در هفتۀ اخیر (AIRW1)، یک هفته قبل (AIRW2) و دو هفته قبل (AIRW3) محاسبه و سپس با استفاده از رابطۀ مربوط، وضعیت هر یک از شهرستانها (سفید، زرد و قرمز) مشخص شد. در خصوص خطر سرمازدگی از دادههای آماری بلندمدت دمای کمینۀ ایستگاههای سینوپتیک و تبخیرسنجی بجنورد، اسدلی، آغمزار، رسالت، شیروان، چری، خوش، نوشیروان و جاجرم در مقیاس روزانه استفاده شد. برای تعیین زمان آغاز و پایان یخبندان، روزها به روزشمار ژولیوسی تبدیل و از نرمافزارهای Minitab و ArcGIS برای رسم نمودار و نقشههای پراکندگی زمانی و مکانی آغاز و پایان یخبندان استفاده شد. نتایج تحقیق نشان میدهد که موقعیت جغرافیایی، شرایط محیطی و نظام برنامهریزی فضایی، وقوع مخاطرات محیطی در استان خراسان شمالی را اجتنابناپذیر میسازد و مناطق مختلف این استان از پنجاهویک مخاطرۀ محیطی در قالب چهار گونۀ کلی مخاطرات طبیعی شامل مخاطرات زمینشناختی، جوی، آبشناختی و زیستی و دو مخاطرۀ انسانی عمدی و غیرعمدی، آسیب میبینند. این وضعیت، ضرورت افزایش ضریب ایمنی نقاط زیست و فعالیت و اصلاح و تغییر روشها و دستورالعملها توسط دستگاههای وابسته برای مدیریت مخاطرات را نشان میدهد. هماهنگسازی زندگی و فعالیت کشاورزان با شرایط سرمازدگی و سازگاری جغرافیایی با ویروس کرونا بهعنوان بهترین راهحل زیستی پیشنهاد میشود.
https://jhsci.ut.ac.ir/article_79037_618aadcabba128bd97467cb4493a32f6.pdf
2020-09-22
241
263
10.22059/jhsci.2020.309989.599
تحلیل فضایی- زمانی
خراسان شمالی
گونهشناسی مخاطرات
مخاطرات محیطی
تیمور
جعفری
tei.jafarie.53@gmail.com
1
استادیار گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری دانشگاه کوثر بجنورد
LEAD_AUTHOR
[1]. استانداری خراسان شمالی، معاونت برنامهریزی (1392). بررسی تطبیقی استانهای کشور با توجه به جایگاه استان خراسان شمالی در سال 1398.
1
[2]. استانداری خراسان شمالی، معاونت هماهنگی امور عمرانی، اداره کل مدیریت بحران (1398). گزارش خسارات وارده در اثر مخاطرات طبیعی رخداده از ابتدای سال 1396 تا انتهای فروردین 1399.
2
[3]. استانداری خراسان شمالی، معاونت هماهنگی امور عمرانی، اداره کل مدیریت بحران (1399). «گزارش ثانویۀ خسارات بخشهای کشاورزی، ساختمانهای مسکونی، تجاری، صنعتی، وسائط نقلیه، صدمات جانی و تأسیسات زیربنایی، ساختمانهای دولتی و عمومی».
3
[4]. اوزی، رمضان (1390). جغرافیای مخاطرات (مخاطرات انسانی و طبیعی)، ترجمۀ محمد ظاهری، انتشارات دانشگاه تبریز.
4
[5]. جعفری، تیمور؛ مقامی مقیم، غلامرضا؛ و عظیمیان، منیر (1394). استانشناسی خراسان شمالی، تهران: شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران.
5
[7]. جعفری، تیمور (1398). نقش عوامل ژئوپلیتیک بر امنیت منطقۀ شمالشرق کشور (مطالعۀ موردی: استان خراسان شمالی، دانش انتظامی خراسان شمالی، سال ششم، شمارۀ 23، ص 132-113.
6
[8]. جعفری، تیمور (1397). «شناسایی و تحلیل مخاطرات سکونتگاههای روستایی دهستان آلاداغ شهرستان بجنورد»، مدیریت مخاطرات محیطی (دانش مخاطرات سابق)، دورۀ 5، شمارۀ 4، زمستان 1397، 379-359.
7
[9]. جهانبخش، سعید؛ و امام قلیزاده، معصومه (1384). «بررسی و پیشبینی یخبندان برای منطقۀ ارومیه»، خلاصه مقالات کنفرانس بینالمللی مخاطرات زمین، دانشگاه تبریز.
8
[10]. جهانی، مجید؛ حسینی بهشتی، محمدرضا؛ طالبزاده، حمید؛ و قوام صفری، مهدی (1394). «تحلیل اسطورهای مخاطرات»، مدیریت مخاطرات محیطی (دانش مخاطرات سابق)، دورۀ 2، شمارۀ 2، ص 206-191.
9
[11]. حاجی میرزایی، بهرام (1382). «مطالعۀ نوسانات یخبندان و کاربرد آن در بازدهی محصولات کشاورزی حوضة جنوبی رود ارس»، دانشگاه تبریز، پایاننامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ جغرافیا.
10
[12]. دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی- درمانی خراسان شمالی، شبکۀ بهداشت و درمان شهرستان بجنورد، (1392). آمار مربوط به بیماریهای میکروبی واگیردار.
11
[13]. دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی -درمانی استان خراسان شمالی، معاونت بهداشتی، گروه بیماریها، (1399).
12
[14]. رجبی، معصومه؛ و بیاتی خطیبی، مریم (1384). «بررسی مخاطرات محیطی و ژئومورفولوژی در محدودۀ سکونتگاههای روستایی؛ مطالعۀ موردی (بخش آذرشهر)»، فصلنامه جغرافیا و برنامهریزی، شمارۀ 19، ص 107-79.
13
[15]. رحیمی، محمد (1387). «بررسی احتمال زمانی وقوع یخبندانهای دیررس بهاره و زودرس پاییزه در البرز مرکزی»،دانشگاه تهران، پایاننامه کارشناسی ارشد رشتۀ جغرافیا.
14
[16]. رفاهی، حسینقلی (1375). «فرسایش آبی و کنترل آن»، تهران: مؤسسۀ انتشارات دانشگاه تهران.
15
[17]. رهنما، محمدرحیم؛ و بازرگان، مهدی (1399). «تحلیل الگوهای مکانی- زمانی اپیدمی ویروس کووید 19 و مخاطرات آن در ایران»، نشریۀ علمی -پژوهشی مدیریت مخاطرات محیطی، دورۀ 7، شمارۀ 2، تابستان 1399، ص 127-113.
16
[18]. سازمان فضایی ایران (1395). «فریم تصاویر ماهوارهای سنجندۀ Landsat بخش میانی استان خراسان شمالی».
17
[19]. غضبان، فریدون (1389). «زمینشناسی زیستمحیطی»، چ چهارم، تهران: مؤسسۀ انتشارات دانشگاه تهران.
18
[20]. قدوسی، مصطفی؛ رحیمی، فاطمه؛ و روستایی حسینآبادی، هانی (1398). «شناخت نقاط حادثهخیز تصادفات با استفاده از تحلیل مکانی و زمانی تصادفات محور اسفراین- بجنورد»، دانش انتظامی خراسان شمالی، سال ششم، شمارۀ 24، زمستان 1398، ص 29-7.
19
[22]. کاویانی، محمدرضا؛ و علیجانی، بهلول (1387). «مبانی آبوهواشناسی»، تهران: سمت.
20
[23]. مقیمی، ابراهیم (1394). «دانش مخاطرات» (برای زندگی با کیفیت بهتر)، چ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
21
[24]. مقیمی، ابراهیم؛ ممقانی بنابی، عباس؛ یمانی، مجتبی؛ و جعفربگلو، منصور (1396). «پهنههای مخاطرهآمیز شهر مراغه از نظر ژئومورفولوژیک با استفاده از روشهای ترکیبی Fuzzy، SAW و AHP»، مدیریت مخاطرات محیطی (دانش مخاطرات سابق)، دورۀ 4، شمارۀ 3، ص 302-281.
22
[25]. نوحی، کیوان؛ صحرائیان، فاطمه؛ پدرام، مژده؛ و صداقتکردار، عبدالله (1387). «تعیین طول دورۀ بدون یخبندان با استفاده از تاریخهای آغاز و خاتمۀ یخبندان فرارفتی و تابشی در نواحی زنجان، قزوین و تهران»، علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، سال 12، شمارۀ 46(ب)، ص 460-449.
23
[26]. وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، سازمان جغرافیایی، «عکسهای هوایی با مقیاس 1:50000 غرب و شمالغربی بجنورد، نقشههای توپوگرافی 1:50000 برگهای بجنورد، بدرانلو، ارکان و 1:250000 بجنورد به شمارۀ 11– 40 NJ».
24
[27]. وزارت صمت، سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور، «برگ 100000/1 نقشۀ زمینشناسی بجنورد».
25
[28]. وزارت کشور، سازمان مدیریت بحران، قانون جدید مدیریت بحران، مصوب 04/06/1398 مجلس شورای اسلامی.
26
[29]. ولدبیگی، برهانالدین؛ و پورحیدری، غلامرضا (1389). «پیشگیری و آمادگی در برابر بحرانها: ایجاد جوامع پایدار»، تهران: مؤسسۀ آموزش علمی - کاربردی هلال ایران.
27
[30]. Burton, I.; & Kates, R.W. (1964a). “The perception of natural hazards in resource management”, Natural resources Journal, 3: 412-441.
28
[31]. Keith, Smith (1996). “Environmental Hazards”, 2nd ed. ; Routledge: London.
29
[32]. Keller, E. A.; & DeVecchio, D. E. with assistance from Robert H. Blodgett (2012). "Natural hazards: earth's processes as hazards, disasters, and catastrophes"; 1 Vol, Third edition, by Pearson Prentice Hall. New Jersey USA.
30
[33]. Madelin, M.; & Beltrando, G. (2005). “Spatial Interpolation – Based Mapping of the Spring Frost Hazard in the Champagne Vineyards”, Meteorological applications, Volume 12, pp. 51-56.
31
[34]. Michalska B. (1986). “Suggested terms of corn sowing in the main yield in Poland
32
dependent on soil temperature and frosts”, Agrotechniczna (Poland),106.
33
[35]. The United Nations Office for Disaster Risk Reduction (UNDRR); (2020). "Hazard Definition & Classification Review, Technical Report of Sendai Framework for Disaster Risk Reduction 2015-2030, 88 Pages.
34
[36]. https://www.isna.ir/news:Y; (2020). “Geographical compatibility threshold with Corona / Virus, which chose 4 countries as homeland”.
35
[37]. Zachar, D. (1982). Soil erosio"; Elsevier.
36
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی ابعاد و شاخصهای مؤثر در سنجش تابآوری بافتهای تاریخی- تجاری در برابر مخاطرۀ زلزله با نگرش ویژه بر بازارهای سنتی
ارتقای تابآوری بافتهای تاریخی- تجاری، از اقدامات اساسی برای کاهش خسارات مخاطرات طبیعی نظیر زلزله است. برای این منظور در گام اول باید وضعیت تابآوری این بافتها در برابر مخاطرات طبیعی براساس عوامل مؤثر بر آن ارزیابی شود. در این مقاله شاخصهای مؤثر در شناخت تابآوری بازارهای سنتی که از ارزش زیادی از نظر اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در کشور برخوردارند، مطالعه شده است. بدین منظور ابعاد فیزیکی، اقتصادی، اجتماعی و سازمانی تابآوری در این بافتها در قالب 42 زیرشاخص شناسایی و دستهبندی شدهاند. جنبههای فرهنگی– تاریخی نیز بهعنوان بُعد جدید معرفی و در هشت زیرشاخص دستهبندی شدهاند. در مجموع 50 زیرشاخص اصلی در هفده شاخص و پنج بُعد بررسی شده است. در گام بعدی، وزنهای این ابعاد و شاخصها و زیرشاخصها بهمنظور مشخص شدن تأثیر هر یک در تابآوری این بافتها، به روش تحلیل سلسلهمراتبی (AHP) تعیین شده است. نتایج این ارزیابی نشان میدهد که بُعد اجتماعی در تابآوری بازارهای سنتی دارای بیشترین ضریب وزنی است و باید برای ارتقای تابآوری در بازارهای سنتی به این بُعد توجهی ویژه مبذول شود. همچنین زیرشاخصهای دارای بیشترین اهمیت عبارتاند از: 1. کاربری بناها؛ 2. ارزش اقتصادی ملک و اجناس داخل مغازهها؛ 3. انطباقپذیری و پویایی گروههای مختلف برای بازیابی پس از زلزله؛ 4. قابلیت اجرای اقدامات بهسازی؛ 5. تجارب قبلی و آمادگی؛ 6. تمایل برای پرداخت وجه بهمنظور کاهش ریسک؛ 7. درآمد؛ 8. آموزشهای کسبشده در زمینۀ کاهش ریسک؛ 9. آسیبپذیری شبکۀ راهها. نتیجۀ این مطالعه نشان میدهد که تنها توجه به ارتقای یک شاخص یا صرفاً بهبود شاخصهای فیزیکی (همچون کاهش آسیبپذیری ساختمانها)، لزوماً بهترین گزینه برای ارتقای تابآوری بازارهای سنتی نیست. از نتایج این مطالعه میتوان برای تعیین اولویتهای بهسازی بخشهای مختلف بازارهای سنتی پیش از رخداد زلزله استفاده کرده و مؤثرترین مداخلات قابل اجرا را برای ارتقای تابآوری اجرا کرد.
https://jhsci.ut.ac.ir/article_79038_d43be049fbba9464878dcc7142aa27c2.pdf
2020-09-22
265
280
10.22059/jhsci.2020.308455.588
بازار سنتی
بافت تاریخی- تجاری
زلزله
شاخص تابآوری
مدیریت مخاطرات
رضوان
مؤدب
rezvan_moaddab1985@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری مهندسی عمران- مهندسی زلزله، پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله
AUTHOR
کامبد
امینی حسینی
kamini@iiees.ac.ir
2
دانشیار و رئیس پژوهشکدة مدیریت خطرپذیری و بحران، پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله
LEAD_AUTHOR
[1]. اسدزاده ترهباری، سیمین؛ امینی حسینی، کامبد؛ و حسینی، محمود؛ (1396). «مدل ارزیابی و کاهش خطرپذیری زلزله در بافتهای تاریخی، مطالعۀ موردی: بازار تاریخی اردبیل»، صفه، جلد 27، شمارۀ 79، ص 91-77.
1
[2]. ابراهیمزاده، محسن (1388). پیامدهای جمعیتی زلزله در نواحی روستایی آسیب دیده، نامه انجمن جامعه شناسی، جلد 4، شماره 7، ص 5-34.
2
[3]. ذوالفقاری، محمدرضا (1390). «جایگاه مدلسازی و تخمین خسارات و تلفات سوانح در مدیریت ریسک و بحران سوانح طبیعی»، پژوهشنامۀ زلزلهشناسی و مهندسی زلزله، جلد 14، شمارۀ 2-1، ص 73-61.
3
[4]. رازقی، علیرضا؛ و درخشانی، نجلا (1396). تابآوری کالبدی و عملکردی در بازار تاریخی تهران، مرمت و معماری ایران (مرمت آثار و بافتهای تاریخی فرهنگی)، جلد 7، شمارۀ 13، ص 151-135.
4
[5]. رضایی، محمدرضا؛ حسینی، سیدمصطفی؛ و حکیمی، هادی (1391). «برنامهریزی راهبردی مدیریت بحران در بافت تاریخی شهر یزد با استفاده از مدلSWOT»، مدیریت بحران، جلد 1، شمارۀ 1، ص 44-35.
5
[6]. رضایی، محمدرضا (1392). «ارزیابی تابآوری اقتصادی و نهادی جوامع شهری در برابر سوانح طبیعی، مطالعۀ موردی: زلزله محلههای شهر تهران»، مدیریت بحران، جلد 2، شمارۀ 3، ص 36-25.
6
[7]. زنگیآبادی، علی؛ علیزاده، جابر؛ و رنجبرنیا، بهزاد (1391). «برنامهریزی راهبردی برای ساماندهی بازارهای سنتی ایران (مطالعۀ موردی: بازار سنتی تبریز)»، مطالعات شهر ایرانی اسلامی، جلد 2، شماره 7، ص 26-13.
7
[8]. شادیطلب، ژاله (1373). «جامعهشناسی فاجعه: تجربۀ زلزلۀ رودبار- منجیل، نامۀ انجمن جامعهشناسی، جلد 1، شمارۀ 3، ص 48-31.
8
[9]. صالحی، اسماعیل؛ آقابابایی، محمدتقی؛ سرمدی، هاجر؛ و فرزادبهتاش، محمدرضا (1390). «بررسی میزان تاب آوری محیطی با استفاده از مدل شبکۀ علیت، محیط شناسی»، جلد 37، شمارۀ 59، ص 112-99.
9
[10]. منوریان، عباس؛ امیری، مجتبی؛ و مهریکلی، سیمین (1397). «شناسایی مؤلفههای اثر گذار بر افزایش میزان تابآوری اجتماعی محلات آسیبپذیر و دارای بافت فرسوده در مواجهه با حوادث طبیعی (شهر موردی: تهران)»، مطالعات مدیریت شهری، جلد 10، شمارۀ 34، ص 26-13.
10
[11]. نوریان، علیمحمد (1381). «بلایای طبیعی و مدیریت ریسک»، همایش علمی- تحقیقی مدیریت امداد و نجات، دورۀ 1.
11
[12]. وهابزاده، میترا (1394). «تحلیلی بر اهمیت مدیریت شهری براساس شاخصهای مدیریتی بافت تاریخی، نمونۀ موردی: بافت تاریخی شهر تبریز»، کنفرانس بینالمللی پژوهشهای نوین در عمران، معماری و شهرسازی، دورۀ 1.
12
[13]. Adger, W. Neil (2000). “Social and ecological resilience: are they related?”, Progress in human geography, Volume 24, Issue 3, pp: 347-364. doi: 10.1191/030913200701540465
13
[14]. Bhakta Bhandari, Roshan. (2014). “Social capital in disaster risk management; a case study of social capital mobilization following the 1934 Kathmandu Valley earthquake in Nepal”, Disaster Prevention and Management, Volume 23, Issue 4, pp: 314-328. doi: 10.1108/DPM-06-2013-0105
14
[15]. Buckle, Philip; Mars, Graham; & Smale, Syd (2000). “New approaches to assessing vulnerability and resilience”, Australian Journal of Emergency Management, The, Volume 15, Issue 2, pp: 8-14. ISSN:1324-1540
15
[16]. Cutter, Susan L.; Burton, Christopher G.; & Emrich, Christopher T. (2010). “Disaster resilience indicators for benchmarking baseline conditions”, Journal of homeland security and emergency management, Volume 7, Issue 1, doi: 10.2202/1547-7355.1732
16
[17]. Eisenhardt, Kathleen M.; & Martin, Jeffrey A. (2000). “Dynamic capabilities: what are they? Strategic management journal, Volume 21, Issue 10-11, 1105-1121. doi: 10.1002/1097-0266(200010/11)21:10/113.0.CO;2-E
17
[18]. Hosseini, Kambod A.; Hosseini, Maziar; Izadkhah, Yasamin O.; Mansouri, Babak; & Shaw, Tomoko (2014). “Main challenges on community-based approaches in earthquake risk reduction: case study of Tehran, Iran”, International journal of disaster risk reduction, Volume 8, pp: 114-124. doi: 10.1016/j.ijdrr.2014.03.001
18
[19]. Khazai, Bijan; Bendimerad, Fouad; Cardona, Omar D.; Carreño, Martha L.; Barbat, Alex H.; & Buton, CG (2015). A guide to measuring urban risk resilience: Principles, tools and practice of urban indicators. Earthquakes and Megacities Initiative (EMI), The Philippines, ISBN-978-621-95288-0-1.
19
[20]. Mayunga, Joseph S. (2009). Measuring the measure: A multi-dimensional scale model to measure community disaster resilience in the US Gulf Coast region. Doctoral dissertation, Texas A&M University. Retrieved from http://hdl.handle.net/1969.1/ETD-TAMU-2009-05-769. ISBN:1109330278
20
[21]. Mili, Robabeh R.; Hosseini, Kambod A.; & Izadkhah, Yasamin O. (2018). “Developing a holistic model for earthquake risk assessment and disaster management interventions in urban fabrics”, International journal of disaster risk reduction, Volume 27, pp: 355-365. doi: 10.1016/j.ijdrr.2017.10.022
21
[22]. Norris, Fran H.; Stevens, Susan P.; Pfefferbaum, Betty; Wyche, Karen F.; & Pfefferbaum, Rose L. (2008). “Community resilience as a metaphor, theory, set of capacities, and strategy for disaster readiness”, American journal of community psychology, Volume 41, Issue 1-2, pp: 127-150. doi: 10.1007/s10464-007-9156-6
22
[23]. Ostadtaghizadeh, Abbas; Ardalan, Ali; Paton, Douglas; Khankeh, Hamidreza; & Jabbari, Hossain (2016). “Community disaster resilience: a qualitative study on Iranian concepts and indicators”, Natural Hazards, Volume 83, Issue 3, pp: 1843-1861. doi: 10.1007/s11069-016-2377-y
23
[24]. Pourjafar, Mohammad; Nazhad Ebrahimi, A.; & Ansari, Mojtaba (2013). “Effective factors in structural development of Iranian Historical Bazaars, case study: Tabriz Bazaar”, Journal of Basic and Applied Scientific Research, Volume 3, Issue 2, pp: 272-282. ISSN: 2090-4304
24
[25]. Renschler, Chris S.; Frazier, Amy E.; Arendt, Lucy A.; Cimellaro, Gian P.; Reinhorn, Andrei M.; & Bruneau, Michel (2010). A framework for defining and measuring resilience at the community scale: The PEOPLES resilience framework: MCEER Technical Report -MCEER-10-006, University at Buffalo. Report number: GCR 10-930.
25
[26]. Shaw, Rajib, Team, IEDM (2009). “Climate disaster resilience: focus on coastal urban cities in Asia”, asian Journal of environment and disaster Management (AJEDM), Volume 1, pp: 101-116. doi: 10.3850/S179392402009000088
26
[27]. Tierney, Katheleen; & Bruneau, Michel (2007). “Conceptualizing and measuring resilience: A key to disaster loss reduction”, TR news, Issue 250, pp: 14-17. ISSN: 0738-6826.
27
ORIGINAL_ARTICLE
بازساخت، اعتباریابی و پایاسازی مقیاس سنجش پریشانی ناشی از تغییرات ناگهانی محیط در پی مخاطرات، مورد مطالعاتی زلزلۀ 1382 بم
رخداد زلزلۀ 1382 موجب جراحات، مرگومیر، آسیب کالبدی و تخریب گستردۀ بافت باغشهر و در نتیجه تغییرات ناگهانی محیط اجتماعی-کالبدی شهر بم شد. تا به امروز ابزار سنجش کمّی بهمنظور ارزیابی تأثیر تغییرات ناگهانی محیط در پی زلزله در ایران وجود نداشته است. هدف پژوهش حاضر بازساخت، اعتباریابی و پایاسازی مقیاس سنجش پریشانی محیطی در پی رخداد زلزله است. این مقیاس شامل 79 گویه در قالب شش عامل دلبستگی مکانی، تواتر مشکلات محیطی، مشاهدات مشکلات محیطی، تهدیدها، تأثیرات احساسشده و سولاستالژیا است که ترجمۀ موازی به فارسی، ارزیابی قضاوتی گروهمبنا، ترجمۀ برگشتی، تعدیل، پایلوت و پیمایش میدانی شد. روش تحقیق توصیفی-پیمایشی با رویکرد تحلیل عامل اکتشافی است. در مرحلۀ پایلوت 44 نفر از ساکنان بم پرسشنامه را تکمیل کردند و ضرایب تمییز، هماهنگی و مقبولیت محاسبه شد. جامعۀ آماری پیمایش میدانی 295 نفر از ساکنان شهر بم بودند که به روش غیرتصادفی در دسترس پرسشنامۀ آنلاین را تکمیل کردند. یافتهها حاکی از آن است که در مقیاس سنجش پریشانی محیطی در زلزلۀ بم، محتوای مقیاس اصلی با سازگاری و تعدیل مناسب برای تفاوتهای زمینهای، حفظ شده است. طبق تحلیلها نُه عامل دلبستگی مکانی، سولاستالژیا، شدت و میزان آلودگیها و مشکلات محیطی ناشی از زلزله و عملیات بازسازی، تغییر عوارض و شکل زمین پس از زلزله، آلودگی یا اختلال در منابع آب، مشکلات محیطی ناشی از آوار و ساختوساز مجدد، تغییر چشماندازهای طبیعی شهر، ارزیابی و تأثیرات ادراکشده ناشی از بازسازی، توسعه و منافع آن و پیامدهای زلزله بر سلامت بازماندگان، شناسایی شدند. این مقیاس ابزاری پایا و تعمیمپذیر برای ارزیابی تأثیرات روانی ناشی از تغییرات ناگهانی محیط در پی زلزله در ایران است.
https://jhsci.ut.ac.ir/article_79099_69fe23df2a65d8d140b723dd4f0abbbe.pdf
2020-09-22
281
297
10.22059/jhsci.2020.309865.597
تعدیل و توسعۀ ابزار کمّی
پریشانی محیطی
زلزله
شهر بم
مخاطرات
بهرام
صالح صدق پور
sedghpour@sru.ac.ir
1
دانشیار، روانشناسی علوم تربیتی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران
AUTHOR
علی
شرقی
sharghi@sru.ac.ir
2
دانشیار، دانشکدۀ مهندسی معماری و شهرسازی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، لویزان، تهران
AUTHOR
سعیده
اسدی
saeedehasadi1363@gmail.com
3
دانشجوی دکتری، دانشکدۀ مهندسی معماری و شهرسازی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، لویزان، تهران
LEAD_AUTHOR
[1]. اسدی، سعیده؛ و شرقی، علی (1398). «واکاوی فرایند بازیابی ابعاد هویت و دلبستگی مکانی پس از سوانح، از منظر نظریۀ تابآوری»، برنامهریزی و آمایش فضا، دورۀ 2، شمارۀ 23، ص 64-43.http://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-29043-fa.html
1
[2]. لطیفی محمدفرید؛ و فلاحی قمی، محمد (1395). کتاب مرجع مخاطرات طبیعی ایران، تهران: وزارت کشور، سازمان مدیریت بحران کشور.
2
[3]. مقیمی، ابراهیم (1394). دانش مخاطرات برای زندگی با کیفیت بهتر و محیط پایدارتر، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
3
[4]. Albrecht, Glenn (2005). “"Solastalgia"”: A New Concept in Health and Identity, Philosophy Activism Nature, Vol 3, pp: 41-55. https://search.informit.com.au/documentSummary;dn=897723015186456;res=IELHSS
4
[5]. Albrecht, Glenn; Sartore, Gina-Maree; Connor, Linda; Higginbotham, Nick; Freeman, Sonia; Kelly, Brian; Stain, Helen; Tonna, Anne; & Pollard, Georgia (2007). “Solastalgia: the distress caused by environmental change”, Australasian Psychiatry, Vol 15, pp: S95- S98. https://doi.org/10.1080/10398560701701288
5
[6]. Albrecht, Glenn (2009). Soliphilia: the antidote to solastalgia. Healthearth. blogspot.com, http://healthearth.blogspot.com/search?updated-min=2009-01-01T00:00:00-08:00&updated-max=2010- 01-01T00:00:00-08:00&max-results=3
6
[7]. Albrecht, Glenn (2019). EARTH EMOTIONS New Words for a New World, Cornell University Press Ithaca and London.
7
[8]. Anacio, D. B.; Hilvano, N. F.; Burias, I. C.; Pine, C.; Nelson, G.L.M.; & Ancog R. C. (2016). “Dwelling structures in a flood‐prone area in the Philippines: Sense of place and its function for mitigating flood experiences”, International Journal of Disaster Risk Reduction, Vol 15, pp: 108–115. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2016.01.005
8
[9]. Asadi, Saeedeh; & Motawef, Sharif (2010). “migration after natural disaster, case study: the 2003 Bam earthquake”, In: management of natural resources, sustainable development and ecological hazards, 3, Brebbia C.A & Zubir S.S(Eds), WIT press.pp: 625-632.
9
[10]. Asklanda, Hedda Haugen; & Bunn, Matthew (2018). “Lived experiences of environmental change: Solastalgia, power and place”, Emotion, Space and Society, vol 27, pp: 16–22, https://doi.org/10.1016/j.emospa.2018.02.003
10
[11]. Askland, Hedda Haugen, (2009). East Timorese in Melbourne: Community and Identity at a Time of Political Unrest in Timor-leste. PhD Thesis. School of Humanities and Social Science: The University of Newcastle, NSW.
11
[12]. B. Brown, Barbara; & D. Perkins, Douglas (1992). “Disruption in place attachment”, In: Altman I., Low S.M. (EDS) Place Attachment. Human Behavior and Environment (Advances in Theory and Research), vol 12. Springer, Boston.
12
[13]. Behr, Dorothée; & Shishido, Kuniaki (2016). “The Translation of Measurement Instruments for Cross-Cultural Surveys”, In: Wolf Christof, Joye Dominique, W. Smith Tom, Fu Yang-chih (EDS), The SAGE Handbook of Survey Methodology, Sage.
13
[14]. Bylander, Maryann (2015). “Depending on the Sky: Environmental Distress”, Migration, and Coping in Rural Cambodia, International Migration, Vol. 53, Issue 5,pp: 135-147, https://doi.org/10.1111/imig.12087
14
[15]. Carballo, Manuel; Heal, Bryan; & Horbaty, Gabriela (2006). “Impact of the tsunami on psychosocial health and well-being”, International Review of Psychiatry, Vol 18, Issue 3, pp: 217–223. https://doi.org/10.1080/09540260600655870
15
[16]. Cox, R. S.; & Perry, K. M. E. (2011). “Like a fish out of water: Reconsidering disaster recovery and the role of place and social capital in community disaster resilience”, American Journal of Community Psychology, Vol 48(3–4), pp: 395–411. DOI: 10.1007/s10464-011-9427-0
16
[17]. Fallahi, Alireza (2007). “Lessons learned from the housing reconstruction following the Bam earthquake in Iran”, The Australian Journal of Emergency Management, Vol. 22 No. 1, pp: 26-35.
17
[18]. Fayazi, Mahmood; & Lizarralde, Gonzalo (2018). “Conflicts Between Recovery Objectives: The Case of Housing Reconstruction after the 2003 Earthquake in Bam, Iran”, International Journal of Disaster Risk Reduction, Vol 27, pp: 317-328. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2017.10.017
18
[19]. Fuentes, Laura; Asselin, Hugo; Claude, Bélisle Annie; & Labra, Oscar (2020). “Impacts of Environmental Changes on Well-Being in Indigenous Communities in Eastern Canada”, Int. J. Environ. Res. Public Health, 17, 637; doi:10.3390/ijerph17020637
19
[20]. J.Wood, Victoria; Gesler, Wil; E. Curtis, Sarah; H.Spencer, Ian; J. Close, Helen; Mason, James; & G. Reilly, Joe (2015). “Therapeutic landscapes’ and the importance of nostalgia, solastalgia, Salvage and abandonment for psychiatric hospital design”, Health & Place, Vol 33, pp: 83–89. https://doi.org/10.1016/j.healthplace.2015.02.010
20
[21]. Jorgensen, B. S.; & Stedman, R. C. (2001). “Sense of place as an attitude: Lakeshore owners attitudes toward their properties”, Journal of Environmental Psychology, Vol 21, Issue 3, pp: 233–248. DOI:10.1006/JEVP.2001.0226
21
[22]. Harkness, J. (2003). “Questionnaire translation”, In: J. Harkness, F. J. R. van de Vijver, P. Ph. Mohler (eds), Cross-Cultural Survey Methods, Hoboken, NJ: Wiley.pp: 35–56.
22
[23]. Higginbotham, Nick; Connor, Linda; Albrecht, Glenn; Freeman, Sonia; & Agho, Kingsley, (2006). Validation of an Environmental Distress Scale, EcoHealth, Vol 3,pp: 245–254. https://doi.org/10.1007/s10393-006-0069-x
23
[24]. Kaltenborn, B. P. (1998). “Effects of sense of place on responses to environmental impacts: A study among residents in Svalbard in the Norwegian high Arctic”, Applied Geography, Vol 18, Issue2, pp: 169–189, https://doi.org/10.1016/S0143-6228(98)00002-2
24
[25]. Lewicka, M (2011). “Place attachment: How far have we come in the last 40 years?”, Journal of Environmental Psychology, Vol 31, Issue 3, pp: 207–230. https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2010.10.001
25
[26]. M. Cruz, Shannon; & Manata, Brian (2020). “Measurement of Environmental Concern: A Review and Analysis”, Frontiers in Psychology, Volume 11, Article 363.
26
[27]. Milligan, Melinda J. (1998). “Interactional Past and Potential: The Social Construction of Place Attachment”, Symbolic Interaction, Vol 21, Issue 1, pp: 1-33. https://doi.org/10.1525/si.1998.21.1.1
27
[28]. M. Zavar, Elyse; & L. Schumann, Ronald (2018). “Patterns of disaster commemoration in long‐term recovery”, Geographical review, Vol 109, Issue 2, pp:157-179. https://doi.org/10.1111/gere.12316
28
[29]. P. Galway, Lindsay; Beery, Thomas; Jones-Casey, Kelsey; & Tasala, Kirsti; (2019). Mapping the Solastalgia Literature: A Scoping Review Study, international Journal of Environmental Research and Public Health, 16, 2662. DOI: 10.3390/ijerph16152662
29
[30]. P. Gillingham, Michael; R. Halseth, Greg; Johnson, Chris Jack; & W. Parkes, Margot, (2016). “Exploring Cumulative Effects and Impacts Through Examples”, In: The Integration Imperative Cumulative Environmental, Community, and Health Effects of Multiple Natural Resource Developments, Springer.
30
[31]. S. Jones, Patricia; W. Lee, Jerry; R. Phillips, Linda; E. Zhang, Xinwei; & B. Jaceldo, Karen (2001). “An Adaptation of Brislin’s Translation Model for Cross-cultural Research”, Nursing Research, Vol 50, No 5. DOI: 10.1097/00006199-200109000-00008
31
[32]. UNESCO. (2004). Bam and its Cultural Landscape World Heritage List, http://whc.unesco.org/en/list/1208
32
[33]. Warsini, Sri’ Mills, Jane; & Usher, Kim; (2013). “Solastalgia: Living with the Environmental Damage Caused By Natural Disasters”, Prehospital and Disaster Medicine, Vol. 29, No. 1, pp: 87-90. DOI: 10.1017/S1049023X13009266
33
[34]. Warsini, Sri; Buettner, Petra; Mills, Jane; West, Caryn; & Usher Kim, (2014). “Translation, Cultural Adaptation, and Psychometric Testing of the Environmental Distress Scale With Indonesian Survivors of a Volcanic Eruption”, Disaster Medicine and Public Health Preparedness, VOL. 8, NO. 3, pp: 229-238. DOI: 10.1017/dmp.2014.45
34
[35]. W. Chapman, David; & F. Carter, John (1979). “Translation Procedures for the Cross Cultural Use of Measurement Instruments”, Educational Evaluation and Policy Analysis ,Vol. 1 No. 3, https://doi.org/10.3102/01623737001003071
35
ORIGINAL_ARTICLE
مقابله با مخاطرات ناشی از غلظت آلایندۀ PM2.5 با بهکارگیری روشهای رگرسیونی و شباهت مکانی- زمانی و تخمین مقادیر گمشده در سری زمانی آنها (مطالعۀ موردی: شهر تهران)
با توجه به تأثیر نامطلوب آلایندهها بر محیط زیست و سلامت انسان، تجزیهوتحلیل دادههای کیفیت هوا اهمیت زیادی در حفاظت از محیط زیست و رویارویی با مشکلات آلودگی هوا دارد. دادههای گمشده در سریهای زمانی بهخصوص دادههای مربوط به آلودگی هوا موجب بروز چالشی ویژه در برابر آنالیز این دادهها میشود که ضرورت استفاده از روشهایی با عنوان جانهی را برای مقابله با این پدیده نمایان میکند. مقادیر گمشده، موجب کاهش حجم داده و تغییر الگوهای زمانی موجود در دادهها و نتیجهگیری اشتباه در تجزیهوتحلیل دادهها میشود. در این پژوهش بهمنظور جانهی مقادیر ازدسترفته در دادههای سری زمانی غلظت آلایندۀ از 12 ایستگاه سنجش آلودگی شهر تهران، روشی ترکیبی برمبنای رگرسیون جانهی با در نظر گرفتن وابستگی و شباهتهای مکانی و زمانی بین ایستگاهها توسط الگوریتم پیچش زمانی پویا معرفی شده است. دادههایی با مقادیر گمشده با الگویی مشابه با دادههای اصلی در دامنۀ 10، 15 و 20 درصد گمشدگی در دادهها با هدف ارزیابی عملکرد مدلهای جانهی شبیهسازی شدند. سپس روش پیشنهادی در ترکیب با روشهای مختلف جانهی چندگانه همانند روش طبقهبندی و رگرسیون درختی، نمونۀ تصادفی و میانگین تطابق پیشبینی کننده، اجرا و نتایج با روشهای جانهی منفرد مقایسه شد. نتایج بیانگر برتری روش معرفیشده در ترکیب با رگرسیون درختی در مقایسه با دیگر روشهای جانهی چندگانه و منفرد است.
https://jhsci.ut.ac.ir/article_79100_8bac16fc94ef3d1e0a87238efa233004.pdf
2020-09-22
299
312
10.22059/jhsci.2020.309653.595
آلایندۀ PM2.5
جانهی منفرد و چندگانه
دادههای گمشده
مخاطرات
معیار شباهت DTW
مرجان
فرجی
marjanfaraji729@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری مهندسی نقشهبرداری گرایش سنجش از دور، دانشکدۀ مهندسی عمران و حملونقل، دانشگاه اصفهان
AUTHOR
سعید
نادی
snadi@eng.ui.ac.ir
2
استادیار گروه مهندسی نقشهبرداری، دانشکدۀ مهندسی عمران و حملونقل، دانشگاه اصفهان
LEAD_AUTHOR
]1[. بازگیر، سعید؛ قدیری معصوم، مجتبی؛ شمسیپور، علیاکبر؛ و سیدی سرنجیانه، شیوا (2015). »تحلیل رابطۀ آلودگی هوای تهران با ترافیک و شرایط جو برای کاهش مخاطرات، مدیریت مخاطرات محیطی، دوره 2، شمارۀ 1. ص 49-35.
1
]2[. باقی یزدل، رقیه؛ جمالی، احسان؛ خدایی، ابراهیم؛ و حبیبی مجتبی (۱۳۹۵). »روشهای برخورد با دادههای گمشده: مزایا، معایب، رویکردهای نظری و معرفی نرمافزارها«. نامۀ آموزش عالی، دورۀ 9، شمارۀ 33، ص 37-11.
2
]3[. عثمانی، فرشته؛ و راسخی، علیاکبر (۱۳۹۷). »روشهای وزندهی احتمال معکوس و جانهی چندگانه برای تحلیل پاسخ در حالت گمشدگی«. علوم آماری، دورۀ ۱۲ شمارۀ 2، ص 483-469.
3
]4[.کرمانی، آذر؛ اکبری، مهری؛ علیجانی، بهلول؛ و مفاخری، امید (2015). »تحلیل آماری-همدیدی غلظت آلایندۀ مونواکسیدکربن براساس سمت و سرعت باد و مخاطرۀ آن در شهر تهران«. مدیریت مخاطرات محیطی، دورۀ 2 شمارۀ 4، ص 450-439.
4
[5]. Burgette, L.F.; & Reiter, J.P. (2010). “Multiple imputation for missing data via sequential regression trees”, American journal of epidemiology, 172(9), pp: 1070-1076. doi: https://doi.org/10.1093/aje/kwq260.
5
[6]. Caillault, É.P.; Lefebvre, A.; & Bigand, A. (2017). “Dynamic time warping-based imputation for univariate time series data”, Pattern Recognition Letters. doi:https://doi.org/10.1016/j.patrec.2017.08.019.
6
[7]. Chen, X.; & Xiao, Y. (2018). “A novel method for air quality data imputation by nuclear norm minimization”, Journal of Sensors. doi:https://doi.org/10.1155/2018/7465026.
7
[8]. Erler, N.S.; Rizopoulos, D.; Jaddoe, V.W.; Franco, O.H.; & Lesaffre, E.M. (2019). “Bayesian imputation of time-varying covariates in linear mixed models”, Statistical methods in medical research, 28(2), pp: 555-568. doi:https://doi.org/10.1177/0962280217730851.
8
[9]. Fortuin, V.; Rätsch, G.; & Mandt, S. (2019). “Multivariate time series imputation with variational autoencoders”, arXiv preprint arXiv:1907.04155. doi: https://arxiv.org/abs/1907.04155..
9
[10]. Ghazali, S.M.; Shaadan, N.; & Idrus, Z. (2020). “Missing data exploration in air quality data set using R-package data visualisation tools”, Bulletin of Electrical Engineering and Informatics, 9(2), pp: 755-763. doi:https://doi.org/10.11591/eei.v9i2.2088.
10
[11]. Gómez-Carracedo, M.; Andrade, J.; López-Mahía, P.; Muniategui, S.; & Prada, D. (2014). “A practical comparison of single and multiple imputation methods to handle complex missing data in air quality datasets”, Chemometrics and Intelligent Laboratory Systems, 134, pp: 23-33. doi:https://doi.org/10.1016/j.chemolab.2014.02.007.
11
[12]. Hadeed, S.J.; O'Rourke, M.K.; Burgess, J.L.; Harris, R.B.; & Canales, R.A. (2020). “Imputation methods for addressing missing data in short-term monitoring of air pollutants”, Science of The Total Environment, pp: 139140. doi:https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2020.139140.
12
[13]. Junger, W.; & De Leon, A.P. (2015). “Imputation of missing data in time series for air pollutants”, Atmospheric Environment, 102, pp: 96-104. doi:https://doi.org/10.1016/j.atmosenv.2014.11.049.
13
[14]. Junninen, H.; Niska, H.; Tuppurainen, K.; Ruuskanen, J.; & Kolehmainen, M. (2004). “Methods for imputation of missing values in air quality data sets”, Atmospheric Environment, 38(18), pp: 2895-2907. doi:https://doi.org/10.1016/j.atmosenv.2004.02.026.
14
[15]. Lin, J.; Li, N.; Alam, M.A.; & Ma, Y. (2020). “Data-driven missing data imputation in cluster monitoring system based on deep neural network”, Applied Intelligence, 50(3), pp: 860-877. doi:https://doi.org/10.1007/s10489-019-01560-y.
15
[16]. Liu, X.; Wang, X.; Zou, L.; Xia, J.; & Pang, W. (2020). “Spatial imputation for air pollutants data sets via low rank matrix completion algorithm”, Environment International, 139, pp: 105713. doi:https://doi.org/10.1016/j.envint.2020.105713.
16
[17]. Ma, J.; Cheng, J.C.; Jiang, F.; Chen, W.; Wang, M.; & Zhai, C. (2020). “A bi-directional missing data imputation scheme based on LSTM and transfer learning for building energy data”, Energy and Buildings, pp: 109941. doi:https://doi.org/10.1016/j.enbuild.2020.109941.
17
[18]. Mishra, S.; Dwivedi, V.; Sarvanan, C.; & Pathak, K. (2013). “Pattern discovery in hydrological time series data mining during the monsoon period of the high flood years in Brahmaputra River basin”, International Journal of Computer Applications, 67(6).
18
[19]. Raghunathan, T.E.; Lepkowski, J.M.; Van Hoewyk, J.; & Solenberger, P. (2001). “A multivariate technique for multiply imputing missing values using a sequence of regression models”, Survey methodology, 27(1), pp: 85-96.
19
[20]. Rombach, I.; Gray, A.M.; Jenkinson, C.; Murray, D.W.; & Rivero-Arias, O. (2018). “Multiple imputation for patient reported outcome measures in randomised controlled trials: advantages and disadvantages of imputing at the item, subscale or composite score level”, BMC medical research methodology, 18(1), pp: 87. doi:https://doi.org/10.1186/s12874-018-0542-6.
20
[21]. Shahbazi, H.; Karimi, S.; Hosseini, V.; Yazgi, D.; & Torbatian, S. (2018). “A novel regression imputation framework for Tehran air pollution monitoring network using outputs from WRF and CAMx models”, Atmospheric Environment, 187, pp: 24-33. doi:https://doi.org/10.1016/j.atmosenv.2018.05.055.
21
[22]. Stead, A.D.; & Wheat, P. (2020). “The case for the use of multiple imputation missing data methods in stochastic frontier analysis with illustration using English local highway data”, European Journal of Operational Research, 280(1), pp: 59-77. doi:https://doi.org/10.1016/j.ejor.2019.06.042.
22
[23]. Zeileis, A.; Grothendieck, G.; Ryan, J.A.; Andrews, F.; & Zeileis, M.A. (2019). “Package "zoo"”.
23
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل فضایی مناطق سیلزده و سیلخیز شهر نورآباد لرستان و مخاطرات آن
سیلابها از مهمترین مخاطراتی هستند که سبب وارد آوردن خسارات زیادی به نواحی شهری میشوند. شهر نورآباد در استان لرستان یکی از شهرهای است که در معرض سیلاب قرار دارد. در این تحقیق به شناسایی مناطق سیلزده و همچنین مناطق سیلخیز در محدودۀ شهری نورآباد پرداخته شده است. برای شناسایی مناطق سیلزده و مناطق مستعد وقوع سیلاب از مدل رقومی ارتفاع ۵ متر، نقشۀ توپوگرافی ۱:۵۰۰۰۰، تصاویر راداری سنتنیل ۱، اطلاعات مربوط به دِبی و ضریب زبری رودخانه بهعنوان دادههای تحقیق استفاده شده است. نرمافزارهای ARCGIS، HEC-RAS و SNAP نیز ابزارهای تحقیق محسوب میشوند. این تحقیق در چهار مرحله انجام گرفت که در مراحل اول و دوم بهترتیب با استفاده از تصاویر راداری سنتنیل ۱ و بازدیدهای میدانی، مناطق سیلزده در فروردین ۱۳۹۸ مشخص شد. در مرحلۀ سوم، با استفاده از روش HEA-RAS مناطق سیلخیز شناسایی شد و در مرحلۀ چهارم، نتایج با هم مقایسه و ارزیابی شد. نتایج ارزیابی مناطق سیلزده با استفاده از تصاویر راداری و بازدیدهای میدانی بیانگر آن است که بر اثر سیلاب فروردین ۱۳۹۸، بهترتیب ۵۶۲/۰ و ۲۱۲/۱ کیلومتر مربع از محدودۀ شهری با سیلاب مواجه شد. همچنین نتایج بهکارگیری روش HEC-RAS نیز نشان میدهد که ۵۴۲/۱ کیلومتر مربع از محدودۀ شهری نورآباد در معرض وقوع سیلاب با دورۀ بازگشت صدساله قرار دارد. ارزیابی و مقایسۀ نتایج استفاده از روشهای مختلف بیانگر صحت نتایج بهدستآمده است. در واقع مناطقی که در بازدیدهای میدانی بهعنوان مناطق مستعد سیلاب شناسایی شده است و در تحلیل تصاویر راداری و نتایج حاصل از روش HEC-RAS، جزء مناطق مستعد سیلاباند، در بازدیدهای میدانی نیز تأیید میشوند. بر این اساس، خسارت با دورۀ بازگشت صدساله ممکن است دستکم در حدود سهبرابر خسارت سیلاب 1398 هزینه داشته باشد. پیشنهاد میشود که برای کاهش خسارت سیلاب و مدیریت آن، ابتدا برای آزادسازی حریم صدسالۀ رود اقدام شده و سپس سد سیلابگیر در بخش کوهستانی حوضۀ نورآباد احداث شود.
https://jhsci.ut.ac.ir/article_79101_b846dfe8bf78be9b07bc4b25f4535a87.pdf
2020-09-22
313
329
10.22059/jhsci.2020.310534.609
تحلیل فضایی
دورۀ بازگشت
سیلاب
مخاطرات
نورآباد لرستان
محمد
رستمی فتح آبادی
mohammadrostami875@gmail.com
1
دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی، پردیس بینالمللی کیش، دانشگاه تهران
AUTHOR
منصور
جعفربیگلو
mjbeglou@ut.ac.ir
2
دانشیار ژئومورفولوژی، دانشکدۀ جغرافیا، دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
ابراهیم
مقیمی
emoghimi@ut.ac.ir
3
استاد ژئومورفولوژی، دانشکدۀ جغرافیا، دانشگاه تهران
AUTHOR
[1]. اصلانی، فرشته (1396). «برنامهریزی راهبردی مقابله با وقوع سیلاب با تکنیک سوات (نمونۀ موردی: محدودۀ مرکزی شهرستانهای تهران و کرج)»، فصلنامۀ دانش پیشگیری و مدیریت بحران، جلد ۷، شمارۀ ۳، ص 210-201.
1
[2] .خیریزاده آروق، منصور؛ جبرائیل، ملکی؛ و عمونیا، حمید (۱۳۹۱). «پهنهبندی پتانسیل خطر وقوع سیلاب در حوضۀ آبریز مردقچای با استفاده از روش ANP»، پژوهشهای ژئومورفولوژی کمّی، شمارۀ 3، ص ۵۶-۳۹.
2
[3] .سادات حمصی، ملیحه؛ یاراحمدی، داریوش؛ اونق، مجید؛ و شمسیپور، علیاکبر (1398). «کاهش پهنۀ خطر سیل در حوضۀ دشت کاشان از طریق اجرای سناریوی آمایش خطرمدار»، مدیریت مخاطرات محیطی، دورۀ 6، شمارۀ 3، ص 285-271.
3
[4] .قنواتی، عزتالله؛ احمدآبادی، علی؛ و صادقی، منصور (۱۳۹۸). «جانمایی پهنههای مستعد ذخیرۀ سیلاب با تأکید بر ویژگیهای فرمی زمین و روشهای تصمیمگیری چندمعیارۀ مکانی در حوضۀ آبخیز قمرود»، هیدروژئومورفولوژی، دورۀ ۵، شمارۀ 18، ص ۱۵۹-۱۳۹.
4
[5] .قهرودی تالی، منیژه (۱۳۹۱). «آسیبپذیری خطوط ریلی شمال دشت لوت در مقابل سیلاب»، جغرافیا و مخاطرات محیطی، دورۀ 1، شمارۀ ۲، ص ۱۸-۱.
5
[6]. محمودزاده، حسن؛ و باکویی، مائده (۱۳۹۷). «پهنهبندی سیلاب یا استفاده از تحلیل فازی (مطالعۀ موردی: شهر ساری)»، مخاطرات محیط طبیعی، دورۀ ۷، شمارۀ ۱۸، ص ۶۸-۵۱.
6
[7] .محمودزاده، حسن؛ امامیکیا، وحید؛ و رسولی، علیاکبر (۱۳۹۳). «ریز پهنهبندی خطر سیلاب در محدودۀ شهر تبریز با استفاده از روش AHP»، تحقیقات جغرافیایی، دورۀ ۳۰، شمارۀ 1، ص ۱۸۰-۱۶۷.
7
[8]. مددی، عقیل؛ پیروزی، الناز؛ و آقایاری، لیلا (۱۳۹۷). «پهنهبندی خطر سیلاب با استفاده از تلفیق روشهای SCS-CN و WLC (مطالعۀ موردی: حوضۀ خیاو چای مشکینشهر)»، هیدروژئومورفولوژی، دورۀ 5، شمارۀ 17، ص ۱۰۲-۸۵.
8
[9]. مقیمی، ابراهیم؛ و صفاری، امیر (۱۳۸۹). «ارزیابی ژئومورفولوژیکی توسعۀ شهری در قلمروی حوضههای زهکشی سطحی (مطالعۀ موردی: کلانشهر تهران)»، برنامهریزی و آمایش فضا، دورۀ ۱۴، شمارۀ ۱، ص ۳۱-۱.
9
[10] .نگهبان، سعید؛ گنجائیان، حمید؛ فریدونی کردستانی، مژده؛ و چشمهسفیدی، زیبا (۱۳۹۸). «ارزیابی توسعۀ فیزیکی شهرها و گسترش بهسمت مناطق ممنوعۀ ژئومورفولوژیکی با استفاده از LCM (مطالعۀ موردی: شهر سنندج)»، مخاطرات محیط طبیعی، دورۀ ۸، شمارۀ ۲۰، ص ۵۲-۳۹.
10
[11]. Ajin. R. S.; Krishnamurthy, R. R.; Jayaprakash, M.; & Vinod, P. G. (2013). “Flood hazard assessment of Vamanapuram River Basin, Kerala, India: An approach using Remote Sensing & GIS techniques”, Advances in Applied Science Research, 4(3), pp:263-274.
11
[12]. Azouagh, A.; El Bardai, R.; Hilal, I.; & Messari, J. (2018). “Integration of GIS and HEC-RAS in Floods Modeling of Martil River (Northern Morocco)”, European Scientific Journal, 14 (12).
12
[13]. Cai, Y. P.; Huang, G. H.; Tan, Q.; & Chen, B. (2011). “Identification of optimal strategies for improving ecoresilience to floods in ecologically vulnerable regions of a wetland”, Journal of Ecological Modelling, 22 (2), pp: 360-369.
13
[14]. Chini, M.; Pelich, R.; Pulvirenti, L.; Pierdicca, N.; Hostache, R. & Matgen, P. (2019). “Sentinel-1 InSAR Coherence to Detect Floodwater in Urban Areas: Houston and Hurricane Harvey as A Test Case”, Remote Sens, 11 (107).
14
[15]. Cutter, S. L. (2008). “Community and Regional Resilience: Perspectives from Hazards, Disasters and Emergency Management, CARRI Research Report.1, Hazards and Vulnerability Research Institute, Department of Geography”, University of South Carolina, Columbia, pp: 1-19.
15
[16]. Feng, L.H.; & J, Lu. (2010). “The practical research on flood forecasting based on artificial neural networks”, Expert Syst Appl, 37,pp: 2974–2977.
16
[17]. International Disaster Database (EM DAT). 2016. http://www.emdat.be/about.
17
[18]. Khattak, M. S.; Anwar, F.; Usman Saeed, T.; Sharif, M.; Sheraz, K.; & Ahmed, A. (2016). “Floodplain Mapping Using HEC-RAS and ArcGIS: A Case Study of Kabul River”, Research Article – Civil engineering, 40, pp: 1375-1390.
18
[19]. Pandeya, B.; Uprety.; M.; Paul, J.; Sharma, R.; Dugar, S.; & Buytaert, W. (2020). “Mitigating flood risk using low‐cost sensors and citizen science: A proof‐of‐concept study from western Nepal”, Journal of Flood Risk Management, 34 (3), pp: 311-324.
19
[20]. Parhi, P. K. (2018). “Flood Management in Mahanadi Basin using HEC-RAS and Gumbel’s Extreme Value Distribution”, Journal of The Institution of Engineers (India), 99 (4), pp: 751–755.
20
[21]. Rick, B.; & Forest, S. (2014). “Crooked River Valley Rehabilitation Draft Environmental Impact Statement”, United States Department of Agriculture Forest Service, 59.
21
[22]. Serre, D.; Barroca, B.; Balsells, M.; & Becue, V. (2016). “Contributing to urban resilience to floods with neighbourhood design: the case of Am Sandtorkai/Dalmannkai in Hamburg”, Journal of Flood Risk Management, 11 (1), pp: 69-83.
22
[23]. Silva, F.V.; Bonuma, N. B.; & Uda, P. K. (2014). “Flood Mapping In Urban Area Using Hec-Ras Model Supported By GIS”, International Conference on Flood Management, 9.
23
[24]. Song, S.; Wang, S.; Fu, B.; Dong, Y.; Liu, Y.; Chen, H.; & Wang, Y. (2020). “Improving representation of collective memory in socio‐hydrological models and new insights into flood risk management”, Journal of Flood Risk Management, 34 (3), pp: 324-335
24
[25]. Su,w.; Ye, G.; Yao, S.; & Yang, G. (2014). “Urban Land Pattern Impacts on Floods in a New District of China”, Sustainability, 6 (10), pp: 6488-6508.
25
[26]. Sun, P.; Wang, S.; Gan, H.; Liu, B.; & Jia. L. (2017). “Application of HEC-RAS for flood forecasting in perched river–A case study of hilly region”, China, 3rd International Conference on Energy Materials and Environment Engineering, Earth and Environmental Science, 61.
26