ارزیابی میزان و چگونگی آگاهی مدیران رسانه‌ها از زلزله و مدیریت آن

نوع مقاله : پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله

2 دکتری علوم ارتباطات و مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

3 عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

چکیده

رسانه‌ها به‌عنوان بخشی اطلاع‌رسان و آگاهی‌بخش، در ارتباط با مخاطبان و افکار عمومی می‌توانند نقشی اثرگذار در کنترل مخاطرات و مدیریت بحران ایفا کنند. چگونگی انتشار این اطلاعات و اخبار به همان ترتیب که در تصمیم‌گیری‌ها و واکنش‌های مدیریتی، امدادرسانی و ایجاد آرامش و ثبات مؤثرند، توانایی ایجاد شایعات، ترس، خشونت و بی‌نظمی را نیز دارند. از این‌رو مدیران بحران و اصحاب رسانه‌ در چنین شرایطی باید توان تحلیل و تطابق آدمیان با اطلاعات پیرامونی آنها را داشته باشند.این پژوهش با هدف ارزیابی میزان آگاهی مدیران رسانه‌ها از زلزله و تبیین نقش آنها در مدیریت بحران این مخاطرۀ طبیعی و نیز افزایش ضریب ایمنی سازمان‌های رسانه‌ای کشور در برابر زلزله از طریق تقویت آگاهی مدیران و توانمندسازی آنها برای برنامه‌ریزی، تصمیم‌گیری و اجرای برنامه‌های افزایش فرهنگ ایمنی در برابر زلزله انجام گرفت. حساس‌سازی مدیران رسانه‌ها برای اتخاذ رویکردها، راهبردها و برنامه‌های اجرایی رسانه‌ای در مواجهه با زلزله از دیگر اهداف این پژوهش بود.بدین منظور جامعۀ آماری شامل 46 رسانه اعم از رسانه‌های مکتوب، دیداری و شنیداری و نیز خبرگزاری‌ها از طریق تمام‌شماری تعیین و پرسشنامه‌ای طراحی شد که با روش مصاحبۀ عمیق با مدیران رسانه‌ها انجام گرفت. تحلیل یافته‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS مبین آن است که:
رسانه‌ها به‌عنوان بخشی اطلاع‌رسان و آگاهی‌بخش، در ارتباط با مخاطبان و افکار عمومی می‌توانند نقشی اثرگذار در کنترل مخاطرات و مدیریت بحران ایفا کنند. چگونگی انتشار این اطلاعات و اخبار به همان ترتیب که در تصمیم‌گیری‌ها و واکنش‌های مدیریتی، امدادرسانی و ایجاد آرامش و ثبات مؤثرند، توانایی ایجاد شایعات، ترس، خشونت و بی‌نظمی را نیز دارند. از این‌رو مدیران بحران و اصحاب رسانه‌ در چنین شرایطی باید توان تحلیل و تطابق آدمیان با اطلاعات پیرامونی آنها را داشته باشند.این پژوهش با هدف ارزیابی میزان آگاهی مدیران رسانه‌ها از زلزله و تبیین نقش آنها در مدیریت بحران این مخاطرۀ طبیعی و نیز افزایش ضریب ایمنی سازمان‌های رسانه‌ای کشور در برابر زلزله از طریق تقویت آگاهی مدیران و توانمندسازی آنها برای برنامه‌ریزی، تصمیم‌گیری و اجرای برنامه‌های افزایش فرهنگ ایمنی در برابر زلزله انجام گرفت. حساس‌سازی مدیران رسانه‌ها برای اتخاذ رویکردها، راهبردها و برنامه‌های اجرایی رسانه‌ای در مواجهه با زلزله از دیگر اهداف این پژوهش بود.بدین منظور جامعۀ آماری شامل 46 رسانه اعم از رسانه‌های مکتوب، دیداری و شنیداری و نیز خبرگزاری‌ها از طریق تمام‌شماری تعیین و پرسشنامه‌ای طراحی شد که با روش مصاحبۀ عمیق با مدیران رسانه‌ها انجام گرفت. تحلیل یافته‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS مبین آن است که:
1. میزان آگاهی مدیران رسانه‌های بررسی‌شده از پدیدۀ زلزله، مطلوب است و آنان نحوۀ مواجهۀ صحیح با زلزله را می‌دانند؛
2. میزان آگاهی مدیران رسانه‌های بررسی‌شده از مدیریت بحران، قوانین و آیین‌نامه‌های مربوط به آن کم است؛
 3. با اینکه اکثر مدیران رسانه‌های بررسی‌شده وقوع یک زلزلۀ بزرگ را تجربه کرده‌اند یا در پوشش خبری آن نقش داشته‌اند، به مدیریت و کنترل پیامدهای سوء ناشی از زلزله توسط رسانه‌ها باور ندارند؛
4. ساختمان اکثر رسانه‌های بررسی‌شده در برابر زلزله، ناایمن است و مقاوم‌سازی نشده‌اند. همچنین مهم‌ترین چالش مدیران رسانه‌های بررسی‌شده در اقدام نکردن به مقاوم‌سازی ساختمان رسانه، موانع حقوقی، مالکیتی و نیز مسائل مالی است.
5. بیشتر مدیران رسانه‌ها به موضوع مقاوم‌سازی غیرسازه‌ای در فرایند مدیریتی خود توجه نداشته‌اند.
6. بیشتر مدیران رسانه‌ها، اقدامات عملی و مؤثری را در زمینۀ آمادگی کارکنان خود برای مواجهه با زلزله انجام نداده‌اند.

کلیدواژه‌ها


  1. اسمیت، کیت (1392). مخاطرات محیطی. ترجمۀ ابراهیم مقیمی و شاپور گودرزی‌نژاد. تهران: سمت.
  2. امینی حسینی، کامبد؛ پیشنمازی، پروانه (1390). «بررسی نحوۀ اطلاع‌رسانی در زلزله‌های رودبار و منجیل و بم». مجلۀ علمی ترویجی پژوهشنامۀ زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله. سال سیزدهم. شماره‌های 47 و 48: 65-57.
  3. پارسی‌زاده، فرخ (1375). «رسانه‌های خبری و زلزله (بررسی دیدگاه‌های روزنامه نگران، امدادگران و مردم در خصوص آماده‌سازی، امدادرسانی، مشارکت همگانی و کاهش خطرات)». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی.
  4. پیشنمازی، پروانه (1394). «ملزومات کارایی رسانه در پوشش خبری زلزله؛ نقش مدیران خبر در مدیریت بحران». روزنامۀ شرق. پنجشنبه 3 دی 1394: 11.
  5. نامداری، منا (1394). «بررسی و ارزیابی نقش رادیو در مدیریت سانحه و بحران در مخاطرات طبیعی با تأکید بر زلزله». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ جغرافیای دانشگاه تهران
    1. Barnes, M. D; Hanson , C. L; Len, N; Meacham ,A.T; Mc Intyre. E. (2008) “Analysis of media agenda setting during and after Hurricane Katrina”, American Journal of public Health, 98(4): 604-610.
    2. Cate , F. H (Ed).(1994) “The Role of the media in disaster mitigation Round table on the media scientific information and disaster International Disaster Communications: Harnessing the  power of Communications to Avert Disaster and save live”, Retrieved from http:// www.annenberg.northwestren.edu
    3. Entezari, V. (2002) “Hospital disaster plan protocol according to Hospital Emergency Incident Command System (HEICS) In Iran Ministry of Health and Medical Education”, The collection of disaster health care and management bylaws, (Volume 1). Tehran: Iran Ministry of Health and Medical Education.