تبیین ویژگی‌ها و ابعاد تاب‌آوری سازمانی در سازمان‌های تولیدیِ مواجه با مخاطرات و چالش‌ها

نوع مقاله : پژوهشی بنیادی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت رفتاری، دانشکدۀ علوم اداری و اقتصادی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 استاد گروه مدیریت، دانشکدۀ علوم اداری و اقتصادی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

3 استادیار گروه مدیریت، دانشکدۀ علوم اداری و اقتصادی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

4 دانشیار گروه مدیریت، دانشکدۀ علوم اداری و اقتصادی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

پژوهش حاضر، ویژگی‌هایی را معرفی کرده است که سازمان‌ها بتوانند از آن طریق، خود را برای موقعیت‌های چالشی و مخاطرات آماده کنند. این پژوهش از نوع تفسیری و رویکرد آن کیفی و راهبرد آن، رویکرد داده‌بنیاد مبتنی بر رویکرد ظاهرشوندۀ گلیزری است. جامعۀ تحت مطالعه، شرکت‌های تولیدی فعال در صنعت ساختمانِ استان مازندران بودند. در این زمینه، با مدیران مجرب و خبره که فرآیندهای تاب‌آوری را ادراک کرده بودند و دربارۀ آن، آگاهی لازم و کافی داشتند، مصاحبه‌های عمیقی صورت گرفت. نتایجِ حاصل از تحلیل مصاحبه‌ها و کدگذاری در دو مرحلۀ کدگذاری حقیقی و نظری نشان داد که ابعاد تاب‌آوری شامل ضربه‌گیری، سازگاری با تغییر، بقای سازمان در مخاطرات، حفظ موقعیت قابل قبول در بحران، رهبری بازار هنگام بحران، تجربۀ رشد، توان مالی مناسب هنگام بحران، توانایی بازیابی بهتر، افزایش تنوع تولیدی هنگام تهدیدهای محیطی، رضایت ذی‌نفعان هنگام بحران، پویایی سازمان، مثبت‌اندیشی و اعتبار و شهرت برند بود. در مجموع با توجه به ابعاد تاب‌آوری سازمانی در این پژوهشِ بومی، تاب‌آوری سازمانی دارای ویژگی‌هایی است که مدیران صنعت را تشویق می‌کند برای مقابله با مخاطرات محیطی و چالش‌های بیرونی و درونی، به این شاخص‌ها دست پیدا کنند. بنابراین مدیران باید برای هرچه بهتر شدن وضعیت سازمان هنگام بحران‌ها، به این ویژگی‌ها اهمیت دهند و برای دستیابی به آنها تلاش کنند.

کلیدواژه‌ها


1[. الوداری، حس (1392). بازاریابی و مدیریت بازار، تهران: دانشگاه پیام نور.
]2[. ساغروانی، سیما؛ مرتضوی، سعید؛ لگزیان، محمد؛ و رحیم‌نیا، فریبرز (1393). «تحمیل نظریه به داده‌ها یا ظهور نظریه از داده‌ها: نظریه‌پردازی در علوم انسانی با روش‌شناسی نظریۀ داده‌بنیاد»، پژوهشنامۀ مبانی تعلیم و تربیت، دورۀ 4، ش 1، ص170-151.
]3[. میرکمالی، سیدمحمد؛ و سعادتی‌تبار، فهیمه (1394). «بررسی میزان رضایت ذی‌نفعان از فرآیند آموزش ضمن خدمت در سازمان گسترش و نوآوری صنایع ایران»، فصلنامۀ آموزش و توسعۀ منابع انسانی، دورۀ 2، ش7، ص 123-101
]4[. دانایی فرد، حسن؛ الوانی، سیدمهدی؛ و آذر، عادل (1392). روششناسی پژوهش کیفی در مدیریت: رویکردی جامع، تهران: نشر اشراقی.
[5]. Blasdel, T. R. (2015). Resilience at Work: An exploration of the process of resilience with marketing agency professionals (Doctoral dissertation, University of Kansas).
[6]. Chang-Richards, Y.; Wilkinson, S.; Seville, E.; & Brunsdon, D. (2017). “Effects of a major disaster on skills shortages in the construction industry: Lessons learned from New Zealand”, Engineering, Construction and Architectural Management, 24(1), pp: 2-20. Doi: 10.1108/ECAM-03-2014-0044
 [7]. Deary, D. S. (2015). Sources of Organizational Resilience: Sustaining Production and Safety in a Transportation Firm. The Ohio State University
[8]. De Florio, V. (2017). “Systems, resilience, and organization: Analogies and points of contact with hierarchy theory”, Procedia Computer Science, 109, pp: 935-942. doi:10.1016/j.procs.2017.05.430
[9]. Gaillard, J.-C. (2007). “Resilience of traditional societies in facing natural hazards”, Disaster Prevention and Management: An International Journal,16(4), pp: 522-544. Doi:10.1108/09653560710817011
[10]. Glaser, B. G. (1978). Theoretical sensitivity: Advances in the methodology of grounded theory: Sociology Pr.
[11]. Glaser, B. G. (1998). Doing grounded theory: Issues and discussions. Sociology Press.
[12]. Glaser, B. G.; & Hon. (2005). “Staying open: the use of theoretical codes in grounded theory”,  The Grounded Theory Review, 5(1), pp: 1-20. http://groundedtheoryreview.com/2005/11/21/1487/
[13]. Hallak, R.; Assaker, G.; O’Connor, P.; & Lee, C. (2018). “Firm performance in the upscale restaurant sector: The effects of resilience, creative self-efficacy, innovation and industry experience”, Journal of Retailing and Consumer Services, 40, pp: 229-240. DOI: 10.1016/j.jretconser.2017.10.014
[14]. Hohenstein, N. O.; Feisel, E., Hartmann, E.; & Giunipero, L. (2015). “Research on the phenomenon of supply chain resilience: a systematic review and paths for further investigation”, International Journal of Physical Distribution & Logistics Management,45(1/2), pp: 90-117. Doi: 10.1108/IJPDLM-05-2013-0128
 [15]. Jones, B. A. (2015). Benchmarking organizational resilience: A cross-sectional comparative research study. NEW JERSEY CITY UNIVERSITY. 
[16]. Kantur, D., & İşeri-Say, A. (2012). “Organizational resilience: A conceptual integrative framework”, Journal of Management & Organization,18(6), pp: 762-773. Doi: 10.1017/S183336/200000420
[17]. Koronis, E.; & Ponis, S. (2018). “Better than before: the resilient organization in crisis mode”, Journal of Business Strategy, 39(1), pp: 32-42. Doi: 10.1108/JBS-10-2016-0124
[18]. Lengnick-Hall, C. A.; Beck, T. E.; & Lengnick-Hall, M. L. (2011). “Developing a capacity for organizational resilience through strategic human resource management”, Human Resource Management Review, 21(3), pp: 243-255. Doi: 10.1016/j.hrmr.2010.07.001
[19]. Linnenluecke, M. K. (2017). “Resilience in business and management research: A review of influential publications and a research agenda”, International Journal of Management Reviews, 19(1),  pp: 4-30. DOI: 10.1111/ijmr.12076
[20]. Mallak, L. (1998). “Putting organizational resilience to work”, Industrial Management (Norcross, Georgia), 40(6NOV./DEC.),8-13
[21]. Menéndez Blanco, J. M.; & Montes Botella, J. L. (2016). “What contributes to adaptive company resilience? A conceptual and practical approach”, Development and Learning in Organizations: An International Journal, 30(4), pp: 17-20. Doi: 10.1108/DLO-10-2015-0080
[22]. Menéndez Blanco, J. M. (2018). “Organizational Resilience. How Learning Sustains Organizations in Crisis, Disaster, and Breakdown by D. Christopher Kayes”, The Learning Organization, 25(2), pp: 143-146. Doi 10.1108/TLO-07-2017-0074
[23]. McManus, S.; Seville, E.; Vargo, J.; & Brunsdon, D. (2008). “Facilitated process for improving organizational resilience”, Natural Hazards Review, 9(2), pp: 81-90. Doi: 10.1061/(ASCE)1527-6988(2008)9:2(81)
[24]. McManus, S.; Seville, E.; Brunsden, D.; & Vargo, J. (2007). Resilience management: a framework for assessing and improving the resilience of organisations. www.resorgs.org.nz
[25]. Sawalha, I. H. S. (2015). “Managing adversity: understanding some dimensions of organizational resilience”, Management Research Review, 38(4), pp: 346-366. Doi: 10.1108/MRR-01-2014-0010
[26]. Somers, S. (2007). Building organizational resilience potential: An adaptive strategy for operational continuity in crisis (Unpublished doctoral dissertation). Arizona State University, Tempe, AZ.
[27]. --------- (2009). “Measuring resilience potential: An adaptive strategy for organizational crisis planning”, Journal of Contingencies and Crisis Management, 17(1), pp: 12-23. Doi: 10.1111/j.1468-5973200900558.x
[28]. Sapeciay, Z.; Wilkinson, S.; & Costello, S. B. (2017). “Building organisational resilience for the construction industry: New Zealand practitioners’ perspective”, International Journal of Disaster Resilience in the Built Environment, 8(1), pp: 98-108. Doi:10.1108/IJDRBE-05-2016-0020
[29].Torabi, E.; Dedekorkut-Howes, A.; & Howes, M. (2018). “Adapting or maladapting: Building resilience to climate-related disasters in coastal cities”, Cities, 72, pp: 295-309. Doi: 10.1016/j.cities.2017.09.008
[30]. Wilkinson, S.; Chang-Richards, A. Y.; Sapeciay, Z.; & Costello, S. B. (2016). “Improving construction sector resilience”. International Journal of Disaster Resilience in the Built Environment, 7(2). pp: 173-185. Doi: 10.1108/IJDRBE-04-2015-0020
[31].Wilson, R. L. (2010). Organizational resilience models applied to companies in bankruptcy, University of  Maryland University College.