سازوکارهای ارتقای کارامدی سازمان‌های آتش‌نشانی در مخاطرات انسان ساخت

نوع مقاله : پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت راهبردی پدافند غیرعامل؛ گروه پدافند غیرعامل، دانشکدۀ دفاع ملی، دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران

2 استادیار، گروه پدافند غیرعامل، دانشگاه امام حسین (ع)، تهران

3 مربی، گروه پدافند غیرعامل، دانشکدۀ علوم و فنون فارابی، تهران

چکیده

ایران به‌دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و سیاسی همواره در معرض انواع مخاطرات طبیعی و غیرطبیعی قرار داشته است. ارتقای کارامدی ارگان‌های مهمی مانند سازمان‌های آتش‌نشانی می‌تواند در کاهش اثر مخاطرات بسیار مؤثر باشد. این پژوهش با توجه به اهمیت مخاطرات انسان‌ساخت انجام گرفت. این تحقیق از نوع کاربردی بوده و به شیوۀ توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است. جامعۀ تحقیق کارکنان شاغل در سازمان آتش‌نشانی شاهرود و ستاد مدیریت بحران شهرداری شاهرود (80 نفر) در سال 1398 بودند و حجم نمونه با توجه به محدودیت جامعۀ آماری حداقل 50 نفر تعیین شد که به روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شدند. اطلاعات مورد نظر از راه تکمیل پرسشنامۀ طراحی‌شده به‌دست آمد. در این پژوهش از آمار توصیفی برای نمایش اطلاعات جمعیت‌شناختی گروه نمونه و آمار استنباطی با کمک نرم‌افزارهای آماری SPSS 22‌‌، Amos 20وLisrel 8.8استفاده شد. نتایج این تحقیق نشان داد که ساز‌وکارهای ارتقای کارامدی سازمان‌های آتش‌نشانی در بحران‌های انسان‌ساخت شامل 1. سازماندهی، 2. فرایند و 3. فناوری است. در ضمن یافته‌ها حاکی از آن است که شاخص‌های فرعی شامل ساختار سازمانی، بودجه و اعتبار، فرهنگ، اهداف، محیط و کارکنان بر شاخص اصلی سازماندهی؛ شاخص‌های فرعی فرایندهای عملیاتی و فرایندهای مدیریتی بر شاخص اصلی فرایند و شاخص‌های فرعی سخت‌افزار و نرم‌افزار بر شاخص اصلی فناوری تأثیرگذارند.

کلیدواژه‌ها


[1]. باقری، میلاد؛ رستمی، رحیمه؛ ارگانی، میثم؛ و باقری، کیوان (1399). «تحلیلی بر پراکنش مراکز بیمارستانی با رویکرد پدافند غیرعامل با هدف مدیریت مخاطرات با استفاده از شبکۀ عصبی مصنوعی (مطالعۀ موردی: شهر تبریز)»، مدیریت مخاطرات محیطی، دورۀ 7، شمارۀ 1، ص 96-77.
[2]. حافظ‌نیا، محمدرضا؛ و قادری حاجت، مصطفی (1393). «بی‌عدالتی فضایی ‌و مخاطرات انسانی )مطالعة موردی: استان ‌سیستان ‌و بلوچستان(»، مدیریت مخاطرات محیطی، دورة 1، شمارة 2، ص 148-131.[3]. حجازی، سید هادی (1396). «مفهوم‌شناسی و کاربرد رویه‌های استاندارد عملیاتی (SOP) در سازمان‌های آتش‌نشانی و خدمات ایمنی»، تهران: سومین همایش ملی آتش‌نشانی و ایمنی شهری.
[4]. حسام، رسول؛ ضرابی، اصغر؛ و تقوایی، مسعود (1398). «پتانسیل‌سنجی خطر سیلاب شهری با رویکرد توسعۀ شهری ایمن (مطالعۀ موردی: شهر گنبدکاووس)، مدیریت مخاطرات محیطی، دورۀ 6، شمارۀ 1 ص 32-17.
[5]. رضائیان، علی (1395). مبانی سازمان و مدیریت، چ نوزدهم، تهران: سمت.
[6]. سازمان پدافند غیرعامل (1390). راهنمای پدافند غیرعامل در مدیریت بحران ناشی از جنگ، تهران: سازمان پدافند غیرعامل.
[7]. شوماخر، رندال؛ و لومکس، ریچارد (1388). مقدمه‌ای بر مدل‌سازی معادلۀ ساختاری، ترجمۀ وحید قاسمی، چ دوم، تهران: جامعه‌شناسان.
[8]. فروزنده، محمد (1392). «مدیریت فرایندها و رویکرد فرایندی»، فصلنامۀ مدیریت استاندارد و کیفیت، سال سوم، شمارۀ 1، ص 65-48.
[9]. گرزین، عبدالرضا؛ و صادقی، ماندانا (1398). «بررسی نقش سازمان‌های آتش‌نشانی در حوادث تروریستی شیمیایی»، شاهرود، اولین همایش پدافند غیرعامل شیمیایی.
[10]. لفاف‌چی، مینو؛ دهباشی شریف، مزین؛ و اعتصام، ایرج (1399). «شناسایی و اولویت‌بندی شاخص‌های معماری و فرهنگ با تکیه بر کاربرد تکنولوژی در عصر جهانی شدن (مورد مطالعه: شهر تهران)»، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال بیستم، شمارۀ 59، ص 267-253.
[11]. محمودی، محمدرضا؛ جعفری، غلامحسین؛ چتری، ابوالفضل؛ سروش، علیرضا و نوری‌زاده، میثم (1395). «بررسی ضرورت وجود پدافند غیرعامل در کنار مدیریت بحران و نقش آن در مدیریت شهری»، تهران، کنفرانس ملی پدافند غیرعامل و توسعۀ پایدار.
 [12]. مقدسی، علی (1397). «نقش امدادرسانی بیمارستان‌ها در کنترل وقوع بحران‌های طبیعی شهر تهران»، فصلنامۀ پدافند غیرعامل و امنیت ملی، سال ششم، شمارۀ 22، ص 115-101.
[13]- مقیمی، ابراهیم (1396). «چرا دانش مخاطرات (مخاطره‌شناسی امری فطری است)؟»، مدیریت مخاطرات محیطی، دورۀ 4 شمارۀ 1، ص 1.
[14]. مقیمی، ابراهیم (1395). «چرا دانش مخاطرات (دیدگاهی جدید برای درک مخاطرات)؟»، مدیریت مخاطرات محیطی، دورۀ 3، شمارۀ 3، ص 196.
[15]. منصوریان، علی (1395). «چرا دانش مخاطرات؟ (تأکیدی بر لزوم پژوهش و همکاری‌های بین‌رشته‌ای برای شناخت بهتر مخاطرات و توسعه)»، مدیریت مخاطرات محیطی، دورۀ 3، شمارۀ 1، ص 1.
[16]. هیکس، هربرت؛ و گولت، ری (1396). تئوری‌های سازمان و مدیریت، چ بیستم، ترجمۀ گوئل کهن، تهران: اطلاعات.
]17[. Magaireah, Asma; Sulaiman, Hidayah; & Norashakin, Ali (2017). “Theoretical framework of critical success factors (CSFs) for Business Intelligence (BI) System, 8th International Conference on Information Technology (ICIT).
]18[. Yeoh, William; & Popovic, Ales (2016). “Extending the understanding of critical success factors for implementing business intelligence systems”, Journal of the Association for Information Science and Technology, vol. 67.