تحلیل مکانی مقدار زمین‌لغزش با استفاده از روش تداخل‌سنجی راداری به‌منظور کاهش مخاطرات (مطالعۀ موردی: منطقۀ سرباز در استان اصفهان)

نوع مقاله : پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، گروه جغرافیا، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران

2 کارشناس ارشد سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران

3 دکتری ژئومورفولوژی، استاد، گروه GIS و RS واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران

10.22059/jhsci.2023.347893.741

چکیده

لغزش‌ها از پدیده‌های بسیار پیچیده و در عین‌حال زیانبار به‌شمار می‌آیند که در اثر وقوع آنها مواد دامنه‌ای از سطوح شیبدار جابه‌جا می‌شود و زخم‌های به‌نسبت عمیقی در دامنه‌ها بر جای می‌ماند. وقوع چنین پدیده‌ای در نزدیکی عوارض فرهنگی مانند مناطق مسکونی، جاده‌ها و غیره موجب آسیب‌های مالی و تلفات جانی فراوان می‌شود. استفاده از سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی در درجه اول و در پی آن، استفاده از فناوری تحلیل تصاویر ماهواره‌ای، در این بخش از مدیریت بسیار کمک‌کننده است. تداخل‌سنجی راداری D-InSAR با برخورداری از پوشش زمینی وسیع مکرر، پیوسته و نیز قدرت تفکیک زمانی و مکانی زیاد، از دقیق‌ترین و کم‌هزینه‌ترین فنون سنجش از دور است که برای نمایش جابه‌جایی‌های پدیدآمده در سطح زمین ارائه شده است. پژوهش حاضر به بررسی وجود زمین‌لغزش‌ها در محدودۀ پژوهشی روستای سرباز به کمک تصاویر راداری سنجندۀ سنتینل 1 و با استفاده از روش تداخل‌سنجی راداری در دورۀ زمانی 2017 و 2018 پرداخته است. پس از پردازش‌های مختلف در نرم‌افزار ENVI و افزونۀ SarScape، اندازۀ جابه‌جایی و زمین‌لغزش منطقه به‌دست آمد. با توجه به نتایج می‌توان گفت منطقۀ سرباز از نظر زمین‌لغزش فعال است. همچنین سه نقطه به‌منزلۀ نقاط حساس معرفی شدند که مشخص شد در محدودۀ خطر متوسط رو به زیاد قرار دارند. نتایج نشان داد که منطقۀ سرباز در دورۀ 05/06/2017 تا 14/12/2017، دارای 069/0- جابه‌جایی یعنی نزدیک به 7 سانتی‌متر، در دورۀ 14/12/2017 تا 12/06/2018 دارای 035/0- جابه‌جایی یعنی نزدیک به 4 سانتی‌متر و در دورۀ 12/06/2018 تا 21/12/2018 دارای 064/0- جابه‌جایی یعنی 6 سانتی‌متر بوده است. در پایان نقشۀ نقاط حساس تهیه و ارائه شد.

کلیدواژه‌ها


[1]. اسفندیاری درآباد، فریبا؛ و محمدزاده شیشه‌گران مریم (2022). «ارزیابی ناپایداری دامنه‌ای جاده‌های اردبیل- حیران با استفاده از تصاویر راداری و تداخل‌سنجی رادار»، مطالعات علوم محیط زیست، دورۀ 7، شمارۀ 4، ص 5604-5591.
 [2]. اصغری سراسکانرود، صیاد؛ و زینالی، بتول (1393). «تحلیل و پهنه‌بندی فراوانی فصلی توفان‌های گردوغباری ایران به‌منظور کاهش مخاطرات»، مدیریت مخاطرات محیطی، دورۀ 1، شمارۀ 2، ص 239-217.
[3]. انتظاری، مژگان؛ و کردوانی، موسی (1401). «پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش با استفاده از روش‌های مبتنی بر GIS و داده‌های راداری (مطالعۀ موردی: فریدون‌شهر)»، مخاطرات محیط طبیعی، دورۀ 11، شمارۀ 33، ص 196-177.
[4]. بهزاد، اردوان؛ مقیمی، ابراهیم؛ و اسدیان، فریده (1395). «پتانسیل سیل‌خیزی حوضۀ گرمی با تأکید بر مدیریت مخاطرات با استفاده از روش  SCS(رودبار، استان گیلان)، مدیریت مخاطرات محیطی، دورۀ 3، شمارۀ 4، ص 330-315.
[5]. بیرانوند، حجت‌اله؛ انتظاری، مژگان؛ و سیف، عبداله (1395). «برآورد شاخص‌های مورفومتری زمین‌لغزش کبیرکوه»، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دورۀ 16، شمارۀ 41، ص 53-31.
 [6]. ثابتی، هادی؛ معتق، مهدی؛ شریفی، محمدعلی؛ اکبری، بهمن؛ اکبری‌مهر، مهرداد؛ و فرد، داوود (1398). «بررسی میزان جابه‌جایی زمین‌لغزش ماسوله با روش تداخل‌سنجی راداری به‌منظور مدیریت خطر لغزش»، علوم و مهندسی آبخیزداری ایران، دورۀ 13، شمارۀ 44، ص ۱۱۳-۱۰۳.
[7]. حبیبی، علیرضا (1393). «بررسی زمین‌لغزش‌ها با استفاده از شاخص‌های مورفوتکتونیک»، مهندسی و مدیریت آبخیز، دورۀ 7، شمارۀ 1، ص 108-98.
[8]. حسین‌آبادی، مهدی؛ موسوی، مرتضی؛ و ناظمی، محمد (1398). «پهنه‌بندی خطر زمین‌لرزه و زمین‌لغزش به روش منطق فازی در رشته‌کوه باقران (جنوب بیرجند)»، جغرافیا و توسعه، دورۀ 17، شمارۀ 55، ص 174-153.
[9]. خدائی قشلاق، لیلا؛ روستایی، شهرام؛ مختاری، داود؛ و ولی‌زاده کامران، خلیل (1400). «پایش زمین‌لغزش‌ها با استفاده از روش تداخل‌سنجی راداری InSAR (مطالعۀ موردی: منطقه اهر تا ورزقان)»،  جغرافیا و برنامه‌ریزی، دورۀ 25، شمارۀ 75، ص 126-113.
[10]. رمضانی، بهمن؛ و ابراهیمی، هدی (1388). «زمین‌لغزش و راهکارهای تثبیت آن»، فصلنامۀ جغرافیایی آمایش، شمارۀ 7، ص 139-129.
[11]. شیرانی، کورش؛ و خوش‌باطن، محبوبه (1394). «بررسی زمین‌لغزش‌های فعال کواترنری با استفاده از روش تداخل‌سنجی تفاضلی راداری»، اولین همایش کاربرد علوم کواترنری در شناخت فرایندهای محیطی و دومین همایش انجمن کواترنری ایران، ایران، دانشگاه اصفهان.
 [12]. شیرانی، کورش؛ و خوش‌باطن، محبوبه (1395). «بررسی و پایش زمین‌لغزش فعال با استفاده از روش تداخل‌سنجی تفاضلی راداری (مطالعۀ موردی: زمین‌لغزش نقل، سمیرم)»، کواترنری ایران، دورۀ 2، شمارۀ 1، ص 65-53.
[13]. شیرانی، کورش (1396). «شناسایی، پایش و بررسی سازوکار زمین‌لغزش با استفاده از روش تداخل‌سنجی پراکنش‌کننده‌های دائمی تصاویر ماهواره‌ای رادار با روزنۀ ترکیبی»، علوم آب و خاک (علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی)، دورۀ 22، شمارۀ 3، ص 234-213.
[14]. صادقی، علی؛ شریفی هشجین، شهرام؛ رحیمی‌پور شیخانی، محمدعلی؛ و محمودی چناری، حبیب (1401). «شناسایی میزان زمین‌لغزش با استفاده از روش تداخل‌سنجی راداری (منطقۀ پژوهش: شهرستان‌های اردل و کوهرنگ»، پژوهشهای ژئومورفولوژی کمّی، دورۀ 11، شمارۀ 1، ص 153-133.
[15]. صفامهر، مجید؛ صالحی، محسن؛ نصری، مسعود؛ رهنما، محمدرضا؛ و بور، حسین (1396). «رفتارسنجی و پایدارسازی زمین‌لغزش براساس برداشت‌های نقشه‌برداری و داده‌های زمین‌شناسی مهندسی (مطالعۀ موردی: زمین‌لغزش نقُل در منطقه پادنای سمیرم)»، مسکن و محیط روستا، شمارۀ 162، ص 157-145.
[16]. عابدینی، موسی؛ و محمدزاده شیشه‌گران، مریم (1401). «ارزیابی زمین‌لغزش با استفاده از تصاویر راداری و تداخل‌سنجی راداری (منطقۀ موردی: حوضۀ نیرچای)»، مطالعات علوم محیط زیست، دورۀ 7، شمارۀ 3، ص5171-5161.
[17]. غیور بلورفروشان، مهدیه؛ حسین‌زاده، سیدرضا؛ لشکری‌پور، غلامرضا؛ مینائی، مسعود؛ و مربی هروی، حکیمه (1400). «مانیتورینگ زمین‌لغزش ناشی از زلزله براساس تکنیک تداخل‌سنجی راداری (منطقۀ مورد مطالعه: روستای حسین‌آباد کالپوش)»، دومین کنفرانس بین‌المللی علم اطلاعات جغرافیایی بنیادها و کاربردهای بین‌رشته‌ای، مشهد.
[18]. قهرودی تالی، منیژه؛ افشاری، امیر؛ صدوق، حسن؛ و احتشامی معین‌آبادی، محسن (1398). «ارزیابی ناپایداری دامنه‌ها در ناحیۀ راه‌آهن لرستان با استفاده از روش تداخل‌سنجی تفاضلی راداری (DINSAR)»، پژوهش‌های ژئومورفولوژی کمّی، دورۀ 8، شمارۀ 3، ص 220-183.
[19]. میرزانیا، صالح؛ و شهابی، هیمن (1398). «ارزیابی و پیش‌بینی مکانی مخاطرۀ زمین‌لغزش در جادۀ کوهستانی سنندج-کامیاران با استفاده از الگوریتم‌های پیشرفتۀ داده‌کاوی»، مدیریت مخاطرات محیطی، دورۀ 6، شمارۀ 4، ص 340-317.
[20]. نوجوان، محمدرضا (1395). «بررسی مورفومتری و پایش زمین‌لغزش به کمک سنجش از دور (مطالعۀ موردی: زمین‌لغزش هاردنگ، غرب استان اصفهان)»، جغرافیای طبیعی، دورۀ 9، شمارۀ 33، ص 107-95.
 [21]. Bondur, V. G.; Chimitdorzhiev, T. N.; Dmitriev, A. V.; & Dagurov, P. N. (2022). “Assessment of the Bureya River Landslide Reactivation Using the Persistent Scatterer Interferometry”, Doklady Earth Sciences, 502(1), pp: 31-36, Pleiades Publishing.
[22].Casagli, N.; Cignab, F.; Bianchini, S.; Hölbling, D.; Fürede, P.; Righini, G.; Del Contee, S.; Friedl, B.; Schneiderbauer, S.; Iasio, C.; Vlcko, J.; Greif, V.; Proske, H.; Granica, K.; Falco, S.; Lozzi, S.; Mora, O.; Arnaud, A.; Novali, F.; & Bianchi, M. (2016). “Landslide mapping and monitoring by using radar and optical remote sensing: Examples from the EC-FP7 project SAFER”, Remote Sensing Applications: Society and Environment, Volume 4, pp: 92-108.
[23]. Deming, M.; Yongsheng, L.; Jianwei, C.; Bingquan, L.; Yanxiong, L.; & Xingguo, C. (2020). “Real-Time Diagnosis of Island Landslides Based on GB-RAR”, Journal of Marine Science and Engineering, J. Mar. Sci. Eng, 8, 192.
[24]. Hammad, M.; Mucsi, L.; & Leeuwen, B.V. (2019). “Landslide Investigation Using Differential Synthetic Aperture Radar Interferomentry: a Case Study Of Balloran Dam Area in Syria”, The International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, Volume XLII-3/W8, 2019 Gi4DM 2019 – GeoInformation for Disaster Management, 3–6 September 2019, Prague, Czech Republic.
[25]. Ichsandya, D. B.; Dimyati, M.; Shidiq, I. P. A.; Zulkarnain, F.; Rahatiningtyas, N. S.; Syamsuddin, R. P.; & Zein, F. M. (2022). “Landslide assessment using interferometric synthetic aperture radar in Pacitan, East Java”, International Journal of Electrical & Computer Engineering (2088-8708), 12(3).
[26]. Mishra, V.; & Jain, K. (2022). “Satellite based assessment of artificial reservoir induced landslides in data scarce environment: A case study of Baglihar reservoir in India”, Journal of Applied Geophysics, 205, 104754.‌ ‌
[27]. Tofani, Veronica; Raspini, Federico; Catani, Filippo; & Casagli, Nicola (2013). “Persistent Scatterer Interferometry (PSI) Technique for Landslide Characterization and Monitoring”, Remote Sens. 2013, 5, 1045-1065.
[28]. Shankar, H.; Singh, D.; & Chauhan, P. (2022). “Landslide deformation and temporal prediction of slope failure in Himalayan terrain using PSInSAR and Sentinel-1 data”, Advances in Space Research.‌
[29]. Wang, Z.; Xu, J.; Shi, X.; Wang, J.; Zhang, W.; & Zhang, B. (2022). “Landslide Inventory in the Downstream of the Niulanjiang River with ALOS PALSAR and Sentinel-1 Datasets”, Remote Sensing14(12), 2873.