تحلیل سینوپتیکی مخاطره گردو غبار (10تا12مرداد1392)در ایران

نوع مقاله : پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد آب‌وهواشناسی سینوپتیک – گروه آب‌و‌هواشناسی، دانشگاه خوارزمی، ایران

2 عضو هیأت علمی و مدیر قطب علمی تحلیل فضایی مخاطرات محیطیدانشگاه خوارزمی‌، ایران

3 عضو هیأت علمی پژوهشکدة هواشناسی‌، تهران، ایران

چکیده

   توفان گردوغبار 10 تا 12 مرداد 1392 به‌سبب حرکت نامعمول خود عملیات پیش‌بینی را با مشکل مواجه کرد و در پاره‌ای از مناطق سبب لغو پروازها شد؛ از‌­این­رو در این پژوهش برای شناسایی ایستگاه‌های تحت تأثیر توفان از داده‌های سینوپتیکی مربوط به کد پدیدۀ مورد نظر (06) و دید افقی استفاده شد و برای تعیین و ترسیم نقشه‌های سینوپتیکی در نرم‌افزار GrADS‌ از داده‌های میانگین روزانۀ فشار، باد مداری و نصف‌النهاری، امگا، داده‌های مربوط به رطوبت سطحی خاک تا عمق 10 سانتی‌متری و متوسط بارش جوی مرکز ملی پیش‌بینی‌های محیط­زیستی بهره برده شد. در نهایت به‌منظور بازسازی مسیر طی‌شده توسط توفان با هدف پیش‌بینی و هشدار به‌موقع این مخاطره از رویکرد لاگرانژی مدل HYSPLIT و روش پسگرد ذرات و تصاویر غیرواقعی ماهوارة METEOSAT-9 استفاده شد. بررسی‌های سینوپتیکی نشان داد که حاکمیت شرایط کم‌فشار و پرفشار‌ دینامیکی و حرکات عمودی هوا از دلایل اصلی ایجاد هستة اولیة توفان گردوخاک در ایران به‌شمار می‌روند. در زمان ایجاد توفان، گسترش سلول کم‌فشار در نیمة جنوبی ایران‌، بیابان‌های عربستان و کشورهای عراق و سوریه به‌همراه قرارگیری محور کم‌ارتفاع تراز 500 در شرق دریای مدیترانه، سبب ایجاد سیکلون‌های جوّی در نواحی شرقی سوریه و عراق شد که به تقویت حرکت صعودی در جو کمک کرد و عامل اصلی ایجاد هستة اولیه توفان بود. افزایش سرعت بادها به‌سبب وجود شیب تغییرات فشار به‌همراه وجود خاک خشک، شرایط را برای حمل ذرات خاک فراهم آورد و همزمان با جابه‌جایی شرق سوی محور ناوه (تراف)، از پایداری جو کاسته و هستة اولیة توفان در روز سی‌ویکم جولای تشکیل شد. از طرفی موقعیت پشتة (ریج) حاکم بر ایران به‌سبب تقویت حرکت آنتی‌سیکلونی سبب تغییر مسیر ذرات خاک شد، به‌طوری که نیمة شمالی ایران را دور زد و از سمت شمال شرق وارد مرزهای کشور شد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. 1.        چیتی، مرتضی (1388). بررسی و تعیین الگوهای آب و هوایی و جوی حاکم بر توفان‌های گرد و خاک در منطقۀ یزد. پایان‌نامة کارشناسی ارشد هواشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات.
  2. 2.       ذوالفقاری، حسن ؛ عابدزاده، حیدر (1384). تحلیل سینوپتیکی سیستم‌های گردو غبار در غرب ایران. مجلة جغرافیا و توسعه، پاییز و زمستان.
  3. 3.       رشنو، علیرضا (1388). پدیدة گردوغبار در استان خوزستان، فصلنامة بارش، اهواز، ادارة کل هواشناسی استان خوزستان.
  4. 4.       طاووسی‌، تقی؛ خسروی‌، محمود؛ رئیس‌پور، کوهزاد (1387). تحلیل سینوپتیکی پدیدة گردوغبار در استان خوزستان‌، مجموعه مقالات سومین کنفرانس ملی مقابله با سوانح طبیعی‌، دانشکدة فنی دانشگاه تهران: 9.
  5. 5.       عزیزی، قاسم؛ مرتضی، میری؛ نبوی، امید (1391). ردیابی پدیدة گردوغبار در نیمة غربی ایران، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک. شمارة 7‌: 81-63.
  6. 6.       علیجانی‌، بهلول‌ (1376‌). آب‌و‌هوای ایران‌، انتشارات پیام نور‌، تهران‌: 95.
  7. 7.       علیجانی، بهلول(1381).‌ شناسایی تیپ‌های هوایی باران‌آور تهران براساس محاسبات تاوایی. فصلنامۀ تحقیقات جغرافیایی. شماره‌های 63 و 132:64- 114.
  8. 8.      مفیدی،عباس؛جعفری،سجاد(1390).بررسینقشگردشمنطقه‌ایجوبررویخاورمیانهدروقوعتوفان‌هایگردوغباریتابستانه درجنوبغربایران. مطالعاتجغرافیاییمناطقخشک.شمارة 5: 40-19.
  9. 9.       Engelstaedter S., (2001), Dust storm frequencies and their relationships to land surface conditions. Diploma thesis, Institute of Geoscience, Friedrich ,  Schiller ,  University, Jena, Germany.
  10. 10.  Hamish, M., Andrew, C,2008 ,Identification of dust transport pathways from Lake Australia using Hysplit, Atmospheric Environment Eyre, 42 ,6915-6925.
  11. 11.  Romanof B , (1961) Dust storms in Gobian Zone of Mongolia , The First PRC – Mongolia Workshope on climate change in arid and semi– arid Region over the Central Asia , pp : 21.
  12. 12.  Wang,W., Z.,Fang. 2006. Numerical simulation and synoptic analysis of dust emission and transport in East Asia, Global and Planetary Change, Vol.52, pp 57–70.
  13. 13.  Weihong Q  and Shaoyinshi(2001)Variations of the dust storm in China and its climatic control.Journal of climate.vol 15.
  14. 14.  Yarnal, B, 1993, Synoptic Climatology in Environmental Analysis, Belhaven Press, Londo

 

 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار