مخاطرات و تکالیف حقوقی دولت در مقیاس ملی و بین‌المللی

نوع مقاله : پژوهشی بنیادی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکدۀ حقوق دانشگاه شهید بهشتی

2 مدرس دانشگاه

چکیده

خسارات مادی و معنوی ناشی از وقوع مخاطرات و چالش‌های ناشی از مواجهۀ قدرت عمومی با وضعیت اضطرار عمومی، موجب شده است تدوین سازوکارهای حقوقی متناسب با این شرایط ضرورتی اجتناب‌ناپذیر شود. از یک سو، نظارت بر رفتار دولت به‌منظور جلوگیری از تعدی قدرت عمومی به حقوق افراد در دورۀ مخاطره ضروری است و از سوی دیگر عدم التزام مقامات عمومی و دولت به حاکمیت قانون در دورۀ بحران ناشی از مخاطرات، موجب مسئولیت متولیان امر خواهد بود. اهم استانداردهایی که در مواجهه با بحران باید توسط دولت رعایت شوند عبارتند از: احراز تهدید استثنایی مستند به قراین معقول، ضرورت و تناسب در اقدام، موقت بودن تدابیر اتخاذی و عدم تبعیض در اجرای تدابیر فوق‌العاده. همچنین، تخطی دولت و مقامات عمومی از این ضوابط قانونی می‌تواند در سطح ملی و بین‌المللی مسئولیت حقوقی را متوجه آنها کند.

کلیدواژه‌ها


[1].              آقائی جنت‌مکان، حسین (1389) حقوق کیفری بین‌المللی، تهران: انتشارات جنگل، چاپ سوم.
[2].              پرادل، ژان- کورسنتر، گئرت و فرملن، گرت، 1393، حقوق کیفری شورای اروپا، ترجمة محمد آشوری، انتشارات خرسندی، چاپ اول: 611.
[3].              سیفی، سید جمال، 1388، مسئولیت بین‌المللی دولت، انتشارات شهردانش، چاپ اول: 130.
[4].       شاملو، باقر و یوسفی، ابوالفضل، 1392، ضوابط حاکم بر اعلام وضعیت اضطراری و اعمال محدودیت‌های کیفری فوق‌العاده، مجلة تحقیقات حقوقی، ویژنامة شمارة 14.
[5].              قانون الطوارئ فی سوریا، 1962.
[6].              مادة 4 میثاق حقوق مدنی و سیاسی مصوب 1969 سازمان ملل متحد.
[7].              منشور سازمان ملل متحد مصوب 1945.
[8].              مواد 2 – 3- 4- 20- 23- 24- 25- 26 از میثاق حقوق مدنی و سیاسی مصوب 1969 سازمان ملل متحد.
[9].              نوربها، رضا، 1384، زمینة حقوق جزای عمومی، تهران: انتشارات گنج دانش: 281-263.
[10].          باقری، عباس، 1343، دفاع مشروع، تهران: انتشارات همراز، 130-97.
[11].           ولیدی، محمدصالح، 1373، حقوق جزای عمومی، مسئولیت جزایی، مشارکت و مساعدت در جرم، انتشارات داد: 212-203. 
[12].          گلدوزیان، ایرج، 1384، بایسته‌های حقوق جزای عمومی، تهران: انتشارات میزان: 257.
[13].     هنکرتز، ژان ماری؛ دوسوالدبک، لوئیس، 1387، حقوق بین‌المللی بشردوستانة عرفی، جلد اول: قواعد، ترجمة کمیتة بین‌المللی صلیب سرخ، انتشارات مجد، چاپ اول: 720-700.
[14].            A and Others v. UK, Application No. 3455/05, Judgment of 19 February 2009
[15].            B.G. Ramcharan, ‘Equality and Nondiscrimination’ in Henkin, Louis, The International Bill of Rights: The Covenant and Civil and. Political Rights, New York: Columbia University Press, 1981, p. 246
[16].            Crawford James, State Responsibility - The General Part, Cambridge University Press, 2013, Available at: http://ebooks.cambridge.org/ebook.jsf?bid=CBO9781139033060
[17].            General Comment No.29, in UN doc. GAOR, A/56/40 (vol. 1), 2001
[18].            Human Rights Committee, General Comment No. 31, 2004
[19].            Human Rights in the Administration of Justice, a Manual on Human Rights for Judges, Prosecutors and Lawyers; Cluster Project on the National Capacity Building for the Promotion of Human Rights and Greater Access to Justice; UN Office of the High Commissioner for Human Rights; p. 1102; 2003
[20].            International Covenant on the Civil and Political Human Rights, 1969
[21].            Joseph Sarah, Schultz Jenny and Castan Melissa; The International Covenant on Civil and Political Rights, Cases, Materials and Commentary; Second Edition; Oxford University;1999 para.25.49-51; p. 824
[22].            Lawless v. Ireland, Series A, No. 3, para28, judgment of 1 July 1961
[23].            See This Cases (Factsheet - Terrorism): Lawless v. Ireland; Ireland v. the United Kingdom; Brannigan and Mc Bride v. the UK; Aksoy v. Turkey; A. and Others v. the United Kingdom; Nasr and Ghali v. Italy Available at: http://www.echr.coe.int
[24].            Siracusa Principles on the Limitation and Derogation of Provisions in the International Covenant on Civil and Political Rights; Annex, UN Doc E/CN.4/1984/4 (1984) and The Paris Minimum Standards of Human Rights Norms in a State of Emergency; 1984
[25].            UN doc. General Assembly Official Records, A/50/40(Report of the Human Rights Committee), vol. 1, 1995, p. 69, para.429-430
[26].            UN doc. General Assembly Official Records, A/53/40(Report of the Human Rights Committee), vol. 1, 1998,  p. 47, para.307