ماهیت جرم‌شناختی رفتارهای منتهی به مخاطرات در مکتب نوظهور زمیولوژی

نوع مقاله : پژوهشی بنیادی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی دانشگاه تهران

2 کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه تهران

چکیده

در ادامة مکاتب جر‌‌م‌شناسی و به‌طور خاص جرم‌شناسی رادیکال، زمیولوژی را می‌توان مکتبی معرفی کرد که در سدة بیست‌و‌یکم تلاش دارد ریشة بسیاری از نارسایی‌های حقوق کیفری و عدم توفیق جرم‌شناسی در مهار و کنترل جرم را محدود و مضیق بودن انگارة جرم معرفی کند و توجه به آسیب‌ها و مخاطرات اجتماعی گسترده و رفتارهای منتهی به آن را جایگزین توجه صرف به جرم کند. رفتارهای منتهی به مخاطرات را می‌توان در دایره‌ای وسیع از رفتارها که به‌شکل کلان و جدی منشأ بروز پاره‌ای مشکلات و معضلات در سطح گسترده می‌شود و در بسیاری موارد صدمات بسیار سنگین‌تری از جرایم متعارف باقی می‌گذارند جست‌وجو کرد. نخستین قدم در این راه، بیان تعریفی جامع و کامل از رفتارهای پیش‌گفته است که راه را بر شناخت ماهیت رفتارهایی که قابلیت ورود به این دایره را دارند می‌گشاید. همة این موارد، زمینه‌ساز شناخت یکی از ارکان کلاسیک جرم، یعنی رکن مادی جرم در رابطه با رفتارهایی است که بدانها پرداخته می‌شود. این رفتارها افعال و ترک افعال بسیار متنوع و مختلفی را در بر می‌گیرد که پنهانی بودن رفتار، نامحسوس بودن آسیب در ابتدا و گوناگونی آسیب درکنار بحث از وجود فاصلة زمانی میان وقوع رفتار و بروز آسیب، از اوصاف مهم این رفتارها به‌شمار می‌آید. در خصوص مرتکبان این رفتارها باید متذکر شد که از حیث ماهیت شخصیت اشخاص، این رفتارها نوعاً از ناحیة اشخاص حقوقی، چه از نوع حقوق عمومی و چه از نوع حقوق خصوصی، به علل مختلف و با اهداف گاه مشابه و گاه متفاوت قابلیت بروز دارند، اما برعکس، در میان قربانیان، ممکن است هم اشخاص حقیقی و هم اشخاص حقوقی از متضرران این رفتارها قرار گیرند.

کلیدواژه‌ها


[1].              اردبیلی، محمدعلی (1385)، حقوق جزای عمومی، چاپ شانزدهم، جلد نخست، نشر میزان.
[2].              استفانی، گاستون ؛ لواسور، ژرژ ؛ بولوک، برنار (1383)، حقوق جزای عمومی، چاپ دوم، جلد اول و دوم، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
[3].              اشتیاق، وحید (1386)، مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی، رسالة دکتری، مدرسة عالی شهید مطهری.
[4].              امامی، محمد‌؛ استوار سنگری، کوروش (1388)، حقوق اداری، چاپ هفتم، انتشارات میزان.
[5].              حسنی، محمدحسن (1374)، مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی، پایان نامة کارشناسی ارشد دانشگاه شهیدبهشتی.
[6].              شمس ناتری، محمدابراهیم و دیگران (1393)، قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی، چاپ اول، جلد اول، نشر میزان.
[7].       صادق‌نژاد نایینی، مجید (1393)، مطالعۀ جرم‌شناختی جرایم اشخاص حقوقی – حقوق خصوصی؛ از علت‌شناسی تا پیشگیری، رسالة دکتری، دانشگاه شهید بهشتی
[8].              صانعی، پرویز (1382)، حقوق جزای عمومی، چاپ اول، انتشارات طرح نو.
[9].              صفار، محمدجواد (1390)، شخصیت حقوقی، چاپ اول، انتشارات بهنامی.
[10].          عبدالفتاح، عزت (1377)، آینده جرمشناسی و جرمشناسی آینده، ترجمه و توضیح: اسماعیل رحیمی‌نژاد، نامة مفید، شمارة 14.
[11].     فرج اللهی، رضا (1389)، جرم‌شناسی و مسئولیت کیفری " مطالعة تاثیر داده‌های جرم‌شناسی بر تحولات مسئولیت کیفری"، چاپ اول ، نشر میزان.
[12].          فرج اللهی، رضا (1388)، مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در حقوق فرانسه، چاپ اول، نشر میزان.
[13].          گسن، رمون (1393)، جرمشناسی بزهکاری اقتصادی ( نظریة عمومی تزویر )، ترجمة شهرام ابراهیمی، چاپ دوم نشر میزان.
[14].          مجموعه مقالات اولین همایش ملی مخاطرات و حقوق، (1394)، چاپ اول، ناشر : انجمن مخاطره‌شناسی ایران www.ihsa.ir
[15].     منتظری المشیری، علی (1385)، بررسی جرایم تقلب در مواد غذایی ( خوردنی و آشامیدنی)، پایان‌نامة کارشناسی ارشد حقوق جزا و جر‌م‌شناسی ، دانشگاه قم.
[16].          میت ترنس دی و دیگران (1392)، نیمرخ‌های جنایی، مترجمین: علی نجفی توانا و ایوب میلکی، چاپ اول، انتشارات آموزش و سنجش .
[17].          میرسعیدی، سیدمنصور (1390)، مسئولیت کیفری ، چاپ سوم، جلد اول، نشر میزان.
[18].          میرمحمد صادقی، حسین (1392)، جرایم علیه اشخاص، چاپ یازدهم، نشر میزان.
[19].     نجفی ابرندآبادی، علی حسین (1390)، از جرم‌شناسی تا آسیب اجتماعی‌شناسی، مجلۀ تحقیقات حقوقی (یادنامۀ شادروان دکتر رضا نوربها)، دانشکدۀ حقوق دانشگاه شهید بهشتی، ضمیمۀ شمارۀ 56.
[20].          نجفی ابرندآبادی، علی حسین (1370)، بزهکاری و شرایط اقتصادی، مجلۀ تحقیقات حقوقی، شمارة ۹.
[21].          نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین ؛ هاشم‌بیگی، حمید (1390)، دانشنامة جرم‌شناسی، چاپ دوم، انتشارات گنج دانش.
[22].          نوربها، رضا (1384)، زمینۀ حقوق جزای عمومی، چاپ سیزدهم، انتشارات گنج دانش.
[23].     ون هام‌، فرانسواز (1392)، آسیب اجتماعی‌شناسی؛ رشته جدید، توسعۀ قلمرو جرم‌شناسی؟ برگردان: سید حسین حسینی و اقبال محمدی، در: دایرةالمعارف علوم جنایی (مجموعه مقاله‌های تازه‌های علوم جنایی کتاب دوم)، چاپ نخست، نشر میزان .
[24].            Clinard, marshal, (1983), Corporate ethics and crime: the role of   middle management Beverly hills ca: sage publications
[25].            Hillyard, Paddy and Steve tombs; (2008), " Beyond criminology?" , in: Criminal obsessions: Why harm matters more than crime, Centrefor Crime and Justice Studies, kings college London, Second edition crime
[26].            Radvich, stajank and others,(2010), liability of legal person for criminal offences, vol.7, no.9
[27].            www.asriran.com/fa/news/407474
[28].            www.imna.ir/fa/doc/report/18337 (28