واکاوی آتش‌سوزی جنگل‌های شهرستان گیلان‌غرب برای مدیریت مخاطرات

نوع مقاله : پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقلیم‌شناسی همدید، دانشکدۀ علوم جغرافیایی دانشگاه خوارزمی تهران

2 دانشگاه خوارزمی، دانشکده علوم جغرافیایی، طبقه چهارم، گروه اقلیم شناسی، مدیر قطب تحلیل فضایی مخاطرات محیطی

چکیده

آتش‌سوزی جنگل‌ها از مخاطراتی است که با شرایط جوی مرتبط است. با مطالعۀ شرایط جوی هنگام رخدادهای آتش‌سوزی می‌توان به این ارتباط پی برد. هدف این پژوهش، تحلیل همدید- پویشی مخاطرۀ طبیعی آتش‌سوزی جنگل‌های گیلان‌غرب در روز 21 ژوئیه 2016 با دیدگاه محیطی به گردشی است. بدین منظور از داده‌های سطوح فوقانی جو شامل فشار تراز دریا، ارتفاع ژئوپتانسیل، سرعت قائم جو، باد مداری و نصف‌النهاری ترازهای جوی و دومتری سطح زمین، دمای ترازهای جوی و بیشینۀ دومتری سطح زمین و شار تابش بالای جو و سطح زمین با استفاده از نرم‌افزار گرادس نقشه‌های مربوط ترسیم و تحلیل شدند. نتایج واکاوی نقشه‌های جوی نشان می‌دهد که استقرار مرکز کم‌فشار ثانویه بر جانب غربی خلیج فارس و گسترش آن تا شمال غربی کشور و در سطوح میانی تا 500 هکتوپاسکال حاکمیت پرارتفاع جنب حاره با مرکز بسته 5960 ژئوپتانسیل‌متر با ضخامت زیاد خود موجب فرونشینی هوای گرم به‌صورت آدیاباتیک و ترکیب آن با گرمای کم‌فشار خلیج فارس در سطح زمین شده است. نقشه‌های سرعت قائم جو و تاوایی نیز منطبق بر پرارتفاع جنب حاره بر روی جو نیمۀ غربی کشور مقادیر منفی را نشان می‌دهد که حاکی از پایداری جو و نزول هوای گرم از ترازهای فوقانی به سطح زمین است. تحلیل نقشه‌های وزش‌های دمایی در ترازهای 1000 تا 500 هکتوپاسکال نشان داد که منشأ ورود گرما به نیمۀ غربی کشور فرارفت هوای گرم و خشک از سمت سرزمین عربستان، شمال آفریقا، عراق و آب‌های گرم نیمۀ شمالی خلیج فارس است که سبب رخداد گرم‌ترین روز تابستان و آتش‌سوزی گسترده در بخش وسیعی از جنگل‌های گیلان‌غرب شده است.
 
 

کلیدواژه‌ها


[1]. انتظاری، علیرضا؛ حاجی‌محمدی، حسن؛ احمدی، مهدی (1392). تأثیر پدیدۀ فون بر روی آتش‌سوزی‌های جنگل‌های استان گلستان، دومین کنفرانس بین‌المللی مخاطرات محیطی، 7 و 8 آبان. تهران.
[2]. پژوه، فرشاد (1393). واکاوی همدید شب‌های گرم ایران مرکزی دورۀ 1982-2012، پایان‌نامة کارشناسی ارشد آب هواشناسی همدید، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکدۀ علوم زمین، گروه جغرافیای طبیعی.
[3]. حسن‌پور چماچایی، رضا (1385). بررسی سینوپتیکی باد گرم و اثر آن بر روی آتش‌سوزی در عرصه‌های جنگلی استان گیلان، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، به راهنمایی پرویز رضایی، گروه جغرافیا.
[4]. صلاحی، برومند؛ عالی‌جهان، مهدی (1395). واکاوی همدید- ترمودینامیکی آتش‌سوزی جنگل‌های شهرستان دزفول، مجلۀ جغرافیا و مخاطرات محیطی، شمارۀ 18: 16-1.
[5]. کاظمی، سید محمود (1384). آتش‌سوزی و اکوسیستم‌های جنگلی، انتشارات دام کشت صنعت، تهران، شمارۀ 79-: 8-2.
[6]. محمدی، حسین؛ یلمه، اسماعیل (1392). تحلیل آماری-همدید آتش‌سوزی جنگل در استان گلستان (مطالعۀ موردی روزهای 25 آذر و 18 بهمن 1384، نشریۀ پژوهش‌های اقلیم‌شناسی، شمارۀ 15: 80-63.
]7.[Beverly, J. L., Martell, D. L., (2005). Characterizing extreme fire and weather events in the boreal shield Ecozone of Ontario. Agricultural and Forest Meteorology, No. 133: 5-16.
 
]8.[ FAO, (1995). "International Forest Fire News", No. 16: 21-24,
]9.[Groisman, P. Y., Sherstyukov, B. G.,  razuvaev, V. N., Knight R. W., Enloe, J. G., Stroumentova, N. S., Whitfield, P. H., Forland, E., Bauer, I. H.,  Toumenvirta, H.,  Aleksandersson, H., Mescherskaya, A. V., Karl, T. R (2006). Potential Forest Fire Danger over Northern Eurasia: Changes during the 20th Century. Global and Planetary Change, No. 3-4: 371-386.
]10.[Hayasaka, H., Koji N., Keiji, K., Masami, F., Randi, J., (2006). Recen t increases in large wildfires in the boreal forest of Alaska in relation to weather patterns, International Conference on Forest Fire Research D.X.Viegas (Ed.).
]11.[Hernandez,C., Drobinski, P., Turquety, S., (2015). How much does weather control fire size and intensity in the Mediterranean region? Ann. Geophys., No.33: 931–939, doi: 10.5194.
]12.[Morgan, P., Heyerdahl, C., Gibson, E (2008). Multi-Season Climate Synchronized Forest Fires throughout the20th Century, Northern Rockies, Usa. Ecology, No. 3: 717-728.
]13.[Mario, M., Ghaleb, F., Jocelyne, A (2015). Wildfire Likelihood’s Elements: A Literature Review, Challenges, 6: 282-293; doi: 10.3390/challe6020282.
]14.[Pompa-García, M., Carrasco-Rubio, S., Solis-Moreno, R (2015). Forest Fires and Monthly Teleconection with Enso Phenomenon, II International Conference on Fire Behaviour and Risk, Alghero (Italy), 26 -29 May 2015.
]15.[ Pereira, M. G., Trigo, C., camara, J., Pereira, C., Leite, M (2004).  Synoptic Patterns Associated with Large Summer Forest Fires in Portugal. Agricultural and Forest Meteorology, No. 129: 11-25.
]16.[ Pewb, K.L. and Larsen, C.P.S., 2001. GIS analysis of spatial and temporal patterns of human-caused wildfires in the temperate rain forest of Vancouver Island, Canada. Forest Ecology and Management, 140: 1–18.
]17.[ Reinhard, M., Rebetez1, M., Schlaepfer, R (2005). Recent climate change: Rethinking drought in the context of Forest Fire research in Ticino, South of Switzerland, Theor. Appl. Climatol.No, 82:17–25.
]18.[ Vega Garcia, C., Woodard, P.M., Titus, S.J., Adamowicz, W.L., Lee, B.S (1995). A logistic model for predicting the daily occurrence of human caused forest fires. International Journal of Wild land Fire,No, 5: 101–111.
]19.[Wastl, C., Schung, C., Leuchner, M., Pezzatti, G. B., Menzel. A (2012). Recent Climate Change: Long-term Trends in Meteorological Forest Fire Danger in The Alps. Agricultural and Forest Meteorology, No, 162-163: 1-13.
]20.[ www.esrl.noaa.gov/psd/data.
]22.[ www.ostan-ks.ir.
]23.[ www.kermanshahmet.ir
]24.[ www.ngdir.ir/geoportalinfo.
]25.[http://climate.nasa.gov/news/2479/nasa-analysis-finds-july-2016-is-warmest-on-record/.