در اقتصاد به هر عملی که در آن معیارهای اخلاقی نادیده گرفته شود، مخاطرۀ اخلاقی (ethical risk) اطلاق میشود. بهدلیل گسترده بودن دامنۀ اینگونه اعمال، در این تحقیق فقط دو نوع اصلی و شایع آن یعنی کژمنشی (Moral hazard) و کژگزینی (Adverse selection) در زمینۀ عملیات بانکی بدون ربا بررسی شده است.
با توجه به پیچیده بودن فرایند مخاطرۀ اخلاقی، وقوع یا عدم وقوع آن را با بروز نتایج آن میتوان درک کرد. یکی از مهمترین نتایج مخاطرۀ اخلاقی در عملیات بانکی، وجود مطالبات غیرجاری در بانکهاست. به این ترتیب مطالبات غیرجاری بانکی را معیاری از مخاطرات اخلاقی در بانکداری در نظر گرفتیم.
بهطور کلی در عملیات بانکی، کژگزینی بهعنوان سوء تخصیص منابع بانکی و کژمنشی بهعنوان عدم سرمایهگذاری صحیح گیرندۀ تسهیلات و در نتیجه عدم بازپرداخت تسهیلات تعریف میشود. براساس این تحقیق، بانکهای خصوصی با بیشترین مخاطرۀ اخلاقی و بانکهای تخصصی با کمترین مخاطره در بین بانکها، و تسهیلات قرضالحسنه در بین انواع تسهیلات، با کمترین مخاطرۀ اخلاقی مواجهاند.
ابریشمی، حمید؛ پاداش، حمید؛ احمدی، بهروز (1392)، مبانی و اصول اقتصاد اخلاقی، نشر نور علم، تهران.
آییننامۀ وصول مطالبات سررسید گذشته، معوق و مشکوک الوصول مؤسسات اعتباری (ریالی و ارزی) مصوب هیأت وزیران (1386)
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران (1393)، گزارشهای اقتصادی و ترازنامۀ سالهای مختلف.
پایگاه اطلاعاتی بانک مرکزی (1394)، «بانک مرکزی در قبال اخلالگری مؤسسات قاطعانه خواهد ایستاد».
تقی نتاج، غلامحسن؛ نجفپور کردی، حمیدرضا؛ بحری ثالث، جمال (1391). «هنجارهای یک نظام مالی اخلاقی و شرایط نیل به نظام مالی ایدهآل در حوزۀ بانکداری»، بیستوسومین همایش بانکداری اسلامی.
شیخ حر عاملی (1409 ق)، وسایلالشیعه، جلد 12، قم، مؤسسة آل البیت (ع).
شیخ حر عاملی، (1409 ق)، وسایلالشیعه، جلد 17، قم، مؤسسة آل البیت (ع).
طالبی، محمد (1391). «نقش اخلاق در حرفۀ بانکداری». تازههای اقتصاد، تابستان، شمارة 136.
طالبی، محمد؛ کیائی، حسن (1390). «بانکداری اخلاقی: بررسی نقاط مشترک و تمایز آن با بانکداری اسلامی». تهران: بیستوسومین همایش بانکداری اسلامی. مؤسسۀ عالی بانکداری ایران.
قانون عملیات بانکی بدون ربا (بهره)، (1362).
قانون ملی شدن بانکها (1358).
کلینی، محمدبن یعقوب (1365)، الکافی، دار الکتب الإسلامیة، تهران.
Linus Wilson and Yan Wu (2010) "Common (Stock) Sense about Risk-Shifting and Bank Bailouts", Financial Markets and Portfolio Management.
Masudul Alam Choudhury Mohammad Ziaul Hoque, (2004), “Ethics and economic theory”, International Journal of Social Economics.
Munday,Stephen (2000). Markets and Market Failure, Heinemann
Shaw d, shinue. (2000). The impact of ethics in consumer choice: a mulitivariate modeling case study,ANZMAC visionary marketing for the 21 century. Facing the challenge.
Shaw, W., Barry, V. 1998. Moral in Business, Wadsworth Publishing Company, 7th ed.
Walking Through Moral Hazard Minefields, www.imf.org.
31. Linus Wilson (2009),Debt Overhang and Bank Bailouts.