پتانسل سیلخیزی حوضه گرمی با تاکید بر مدیریت مخاطرات با استفاده از روش SCS (رودبار ، استان گیلان )

نوع مقاله : پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیا، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استاد گروه جغرافیای طبیعی، دانشکدۀ جغرافیا، دانشگاه تهران

3 استادیار گروه جغرافیا، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

سیل ازجمله فرایندهایی است که هرساله خسارات فراوانی را موجب می‌شود و همواره مورد توجه کارشناسان هیدرولوژی بوده است. عواملی نظیر فیزیوگرافی، ژئومورفولوژی و عوامل انسانی می‌توانند این فرایند را در حوضه‌ها تسریع بخشند. محاسبۀ سیل در حوضه‌های فاقد ایستگاه هواشناسی و هیدرومتری حائز اهمیت است. حوضۀ آبخیز گرمی از جمله حوضه‌هایی است که فاقد هر گونه آمار در این زمینه است؛ بنابراین به‌منظور به‌دست آوردن هیدروگراف سیل در این حوضه، از آنالیز منطقه‌ای استفاده شد. در تحقیق حاضر، پتانسیل سیلاب حوضۀ آبخیز گرمی با استفاده از روش SCSمطالعه شد. ابعاد هیدروگراف حوضه با توجه به مقادیر بارش 24‌ساعته، زمان تمرکز، شمارۀ منحنی، بارش مازاد، زمان تا اوج و دبی اوج به‌دست آمد؛ سپس هیدروگراف سیل برای حوضۀ گرمی در دوره‌های زمانی 2، 5، 10، 25، 50 و 100 سال محاسبه شد. نتایج نشان داد با توجه به فیزیوگرافی و مورفولوژی حوضۀ گرمی، این حوضه دارای توان سیل‌خیزی است.
 
 
 
 
 
 
 

کلیدواژه‌ها


 
]1[. بهزاد، اردوان؛ فزونی، بهزاد؛ حکیمی، فردین (1390). «برآورد پتانسیل سیلاب با تأکید بر ویژگی‌های ژئومورفولوژیک در حوضۀ آبخیز لیافو با استفاده از روش SCS‌»، فصلنامۀ علمی پژوهشی جغرافیا، واحد تهران مرکزی، سال پنجم، ش 16: 190 – 171.
]2[. بهزاد، اردوان؛ ثروتی، محمد‌رضا؛ مقیمی، ابراهیم (1389). «برآورد پتانسیل سیلاب با تأکید بر عوامل ژئومورفولوژیک در حوضۀ آبریز گوهررود با روش SCS»، دانشگاه زنجان، مجلۀ اندیشۀ جغرافیایی، سال چهارم، ش هفتم، بهار: 104 – 87.
]3[. ثروتی، محمدرضا؛ بهزاد، اردوان (1390). «برآورد پتانسیل سیلاب با تأکید بر ویژگی‌های ژئومورفولوژیک در دو حوضۀ آبخیز زیلکی و فیره‌رود با استفاده از روش SCS‌«، فصلنامۀ جغرافیایی سرزمین. سال هشتم. ش 30: 47 – 33.
]4[. حسین‌زاده، سیدرضا؛ جهادی طرقی، مهناز (1385). «تجزیه‌وتحلیل ژئومورفولوژیک سیلاب‌های کاتاستروفیک رودخانۀ مادرسو (جنگل گلستان)»، مجلۀ جغرافیا و توسعۀ ناحیه‌ای، ش هفتم‌: 115 – 90.
]5[. حمزه، فرهاد؛ بهزاد، اردوان (1395). «برآورد پتانسیل سیلاب با تأکید بر ویژگی‌های ژئومورفولوژیک در حوضۀ آبخیز خرشک با استفاده از روش SCS‌«. فصلنامۀ نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، سال هشتم، ش چهارم، پاییز: 159 – 149.
]6[. حیدری‌زاده، مجید (1389). توسعۀ روش SCS با مفهوم روش منطقی در برآورد پیک سیلاب، تهران: اولین کنفرانس سالانۀ مدیریت منابع آب‌: 6 – 1.
]7[. رحیمی، داریوش (1388). «تأثیر رگبارهای منفرد بر مدیریت بحران سیل (نمونۀ مطالعاتی حوضۀ فارسان)». مجلۀ جغرافیا و برنامهریزی محیطی. سال 20. ش 3: 100 – 85.
]8[. سازمان جنگل‌ها و مراتع (1384). تهران، لایۀ رقومی زمین‌شناسی کل ایران.
]9[. سازمان جنگل‌ها و مراتع (1384). تهران، لایۀ رقومی خاک‌شناسی کل ایران.
]10[. سازمان جنگل‌ها و مراتع (1384). تهران، لایۀ رقومی پوشش گیاهی کل ایران.
]11[. سازمان هواشناسی کشور (93–1369). آمار ایستگاه سینوپتیک منجیل.
]12[. علی‌زاده، امین (1389). اصول هیدرولوژی کاربردی، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
]13[. غلامی، وحید؛ گنبد، محمد‌بشیر؛ عضدی، محمد؛ جوکار، عیسی (1388). «بررسی اثرات تغییرات کاربری اراضی در ایجاد رواناب و خطر سیلاب حوزۀ آبخیز کسیلیان». مجلۀ علوم و مهندسی آبخیزداری ایران. سال سوم. ش 9 : 57 – 55.
]14[. قهرمان، بیژن؛ لطفی، مرتضی (1388). کارایی مدل‌های هیدروگراف واحد در تعیین مشخصات هیدروگراف سیلاب، دانشگاه فردوسی مشهد.
]15[. مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری (1367)‌، برنامۀ کامپیوتری محاسبۀ شدت بارندگی در RIMAC 1.0).
]16[. مهدوی، محمد (1389). هیدرولوژی کاربردی. ج دوم، چ ششم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
]17[. مقیمی، ابراهیم (1388). اکوژئومورفولوژی و حقوق رودخانه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
]18[. وزارت نیرو، مرکز مطالعات منابع آب تهران (93 – 1369). آمار دبی ایستگاه‌های هیدرومتری شهربیجار، توتکابن، پل سازمان، لوشان و گیلوان.
]19[. وزارت نیرو، مرکز مطالعات منابع آب تهران (93 – 1380). آمار ایستگاه‌های تبخیر‌سنجی شاه شهیدان و پیرکوه.
]20[. وزارت نیرو، مرکز مطالعات منابع آب تهران (93 – 1369). آمار ایستگاه باران‌سنجی توتکابن.
[21]. Behzad, A; Sarvati, M.; Moghimi, E. (2012). "Estimating flood potentia l emphasizing on Geomorphologic characteristics in Tarikn Basin using the SC S method." European Journal of Experimental Biology 2(5): 1928-1935.
[22]. Bhankaurally Mustapha Yahya; Nowbuth Manta Devi; BhavanaUmrikar (2010). Flood Hazard Mapping by Integrated GIS SCS Model, INTERNATIONAL JOURNAL OF GEOMATICS AND GEOSCIENCES, Volume 1, No 3, : 489 – 500
[23]. K. Geetha; S. K. Mishra; T. I. Eldho& A. K. Rastogi; R. P. Pandey (2008). SCS-CN-based Continuous Simulation Model for Hydrologic Forecasting, Water Resour Manage (2008) 22:165–190, DOI 10.1007/s11269-006-9149-5: 165 – 190
 [24]. T. Reshma; P.Sundara Kumar; M.J.RatnaKanthBabu; K. Sundara Kumar (2010). Simulation of runoff in watersheds using SCS – CN Muskingum – Gunge method’s using Remote Sensing and Geographical Information Systems, International Journal of Advanced Science and Technology, Vol. 25: 31 – 42