1استادیار دانشکدۀ ارتباطات و رسانه، دانشگاه صداوسیما
2کارشناس ارشد مدیریت رسانه، دانشگاه علامه طباطبایی
چکیده
هدف مقالۀ حاضر، یافتن قابلیت‌های رسانه‌های اجتماعی در جمع‌سپاری مدیریت مخاطرات طبیعی و به‌صورت خاص زلزله است. محققان در پی شناسایی این قابلیت‌ها در مراحل سه‌گانۀ پیش از زلزله، حین زلزله و پس از زلزله بوده‌اند تا بتوان از این‌گونه رسانه‌ها در جمع‌سپاری مدیریت مخاطرۀ زلزله استفادۀ مطلوب به‌عمل آورد. روش اجرای پژوهش، دلفی کلاسیک؛ و جامعۀ مورد بررسی، مدیران و خبرگان دو حوزۀ مخاطرات و رسانه‌های اجتماعی بود که 22 نفر از این جامعه به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. در دور اول دلفی، مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته با متخصصان انجام گرفت. سپس مصاحبه‌ها به کمک روش کدگذاری کیفی تحلیل و قابلیت‌ها استخراج شد. در مرحلۀ دوم، پرسشنامه‌هایی براساس یافته‌های مرحلۀ اول تهیه و برای متخصصان ارسال و میزان اجماع در پاسخ‌های ایشان ارزیابی شد. این روند در مراحل سوم و چهارم هم تکرار شد تا در نهایت مشارکت‌کنندگان در مورد قابلیت‌های پیشنهادی به اجماع رسیدند. یافته‌های پژوهش براساس دسته‌بندی مراحل سه‌گانۀ پیش از زلزله، حین زلزله و پس از زلزله مشخص شد: در مرحلۀ پیش از مخاطرۀ زلزله («ایده‌یابی و مسئله‌یابی»، «اعلام خطر»، «امداد و نجات»، «نظارت بر عملکرد مدیران» و «آموزش پیش از مخاطره»)، در مرحلۀ حین مخاطره زلزله یا 24 ساعت اول («اعلام خطر»، «درخواست کمک»، «مستندسازی»، «امداد و نجات»، «مشارکت‌های کالایی مردم» و «نظارت بر عملکرد مدیران») و در مرحلۀ پس از مخاطرۀ زلزله («امداد و نجات»، «نظارت بر عملکرد مدیران»، «ایجاد نقشۀ مخاطره»، «تخمین خسارت»، «اعلام کمبودها»، «مشارکت‌های کالایی مردم»، «شناسایی ساکنان اصلی منطقۀ زلزله» و «گردآوری اطلاعات فوت‌شدگان، گمشده‌ها، مجروحان و...»).
افضلی، محدثه (1391). نقش و کارکرد شبکه‌های اجتماعی مجازی در مدیریت بحران. تهران.
الهی ناطقی، فریبرز (1378). مدیریت بحران زمین‌لرزه در ایران. تهران: پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله.
تاجیک، محمدرضا (1379). مدیریت بحران: نقدی بر شیوه‌های تحلیل و تدبیر بحران در ایران. تهران: نشر فرهنگ گفتمان.
سوری، علی (1394). قابلیت‌های رسانه‌های اجتماعی بومی در جمع‌سپاری مدیریت بلایای طبیعی (زلزله). تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
عبداللهی، مجید (1394). مدیریت بحران در نواحی شهری. چ پنجم. تهران: انتشارات سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور.
مقیمی، ابراهیم (1393). دانش مخاطرات برای زندگی با کیفیت بهتر و محیط پایدارتر، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
مهربان، فاطمه (1393). مدیریت بحران زلزلۀ احتمالی شهر تهران به کمک رسانه‌های اجتماعی. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
نصرتی، صدیقه؛ توزنده جانی، حسین (1385). «بهداشت و درمان در حوادث و سوانح غیرمترقبه». همایش سراسری راهکارهای ارتقای مدیریت بحران در حوادث و سوانح غیرمترقبه.
نیک کارتر، دبلیو (1371). مدیریت سوانح و حوادث غیرمترقبه. تهران: انتشارات مرکز مطالعات و پژوهش‌های ارتش بیست میلیونی.
Barrington, L., Ghosh, S., Greene, M., Har-Noy, S., Berger, J., Gill, S., . . . Huyck, C. (2012). “Crowdsourcing earthquake damage assessment using remote sensing imagery”. Annals of Geophysics, 54(6).
Burnett, J. (1998). “A Strategic Approach to Managing Crisis”. Public Relation Review, 4(24), 475-485.
Capilanou. (2010). Retrieved from www.capilanou.ca/help/login-page/active-cms/glossary.html
Castells, M. (2007). “Communication, power and counter-power in the network society”. International journal of communication, 1 (1), 235.
DMTP. (1998). Model for national Disaster Management Structure, Preparedness plan, and Supportig egislation. FAO.UN.Disaster Mangement Training Program (DMTP).
Feighery, A. (2014). Crowdsourcing for natural disaster response: An evaluation of crisis mapping the 2010 Haitian earthquake.
Heinzelman, J.; Waters, C. (2010). Crowdsourcing crisis information in disaster-affected Haiti. Washington, DC: US Institute of Peace.
Hörler, R. (2014, August 25). “Crowdsourcing In The Humanitarian Network – An Analysis Of The Literature”. Department of environmental science (D-USYS) ETH Zurich. Zurich.
Howe, J. (2006, June 2). Crowdsourcing: A definition. Retrieved May 30, 2014, from crowdsourcing.typepad.com
Initiative Harvard Humanitarian. (2011). Disaster Relief 2.0: The Future of Information Sharing in Humanitarian Emergencies. UN Foundation & Vodafone Foundation Technology Partnership, Washington, D.C. and Berkshire, UK.
Kaplan, A. M. (2010). “Users of the world, unite! The challenges and opportunities of Social Media”. Business horizons, 53 (1), 59-68.
Majchrzak, A.; Malhotra, A. (2013). “Towards an information systems perspective and research agenda on crowdsourcing for innovation”. The Journal of Strategic Information Systems, 22(4), 257—268.
McConkey, D. (1986). “Planning for Uncertainty”. Business Horizons Journal, 30.
Patrick, M. (2011). “New information technologies and their impact on the humanitarian sector”. International review of the Red Cross, 93(884), 1239-1263.
Shipley. (2012). Coining the term social media. Retrieved Jan 25, 2013, from Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Chris_Shipley.
Surowiecki, J. (2005). The wisdom of crowds. New York: Anchor.
Teraguchi, M.; Saito, S.; Lau, T.; Ohno, M.; Cerruti, J. A.; Takagi, H. (2012). “Crowdsourcing in Crisis Informatics for Disaster Relief”. Proceedings of the Computer-Supported Cooperative Workshop on Collaboration and Crisis Informatics , pp. 61-66.
Theobald, C. (2013, July 29). Retrieved July 17, 2014, from University of Central Lancashire (uclan): http://www.uclan.ac.uk
The Web 2.0 Glossary : R-Z. (2011). Retrieved Apr. 22, 2011, from Http://www.webtrends.about.com/od/web20/a/web20-glossary_2.htm
UNISDR. (2006). United Nations International strategy for disaster reduction. Retrieved from http://www.unisdr.org
World Bank. (1989). Adult Health in Brazil: Adjusting to New Challenges. World Bank Publication.
ابتدای صفحه