تبیین رابطۀ میان ویژگی‌های جمعیت‌شناختی و ادراک خطر به‌منظور کاهش مخاطرات آتش‌سوزی (مورد مطالعه: ساختمان‌های بلند اداری شهر تهران)

نوع مقاله : پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 گروه معماری، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران

2 گروه شهرسازی ، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران

چکیده

توجه به مسئلۀ فرار افراد در هنگام مخاطرات، از نکات مهم و اساسی در طراحی ساختمان‌های بلند است. فرار افراد که به امنیت آنها نیز مربوط می‌شود، ارتباط مستقیم با ویژگی‌های جمعیت‌شناختی (جنس، سن، اطلاع از وقوع آتش‌سوزی و آشنایی با علائم خروج) دارد. این تحقیق با هدف اصلی دستیابی به رابطۀ میان مؤلفه‌های جمعیت‌شناسی با ادراک خطر افراد گرفتارشده در حریق در ساختمان‌های بلند اداری به‌منظور کاهش مخاطرات ناشی از حریق و افزایش امنیت آنها انجام پذیرفت. روش تحقیق از نوع ترکیبی بود و ضریب تعیین (R2) آن از تحلیل نرم‌افزار SPSS 22، از طریق آزمون‌های تی مستقل و آنالیز واریانس به‌دست ‌آمد. دامنۀ تحقیق شامل هشت ساختمان بلند اداری در معرض حریق در بین سال‌های 1395-1390 در تهران با حجم نمونۀ 245 نفر از افرادی بود که در حریق گرفتار شده‌ یا از آن گریخته بودند. براساس نتایج این تحقیق، مؤلفه‌های جمعیت‌شناسی در ارتباط با مؤلفه‌های ادراک خطر افراد گرفتارشده در حریق دارای سطح معناداری بوده] 05/0[sig ≤  و قابل پیش‌بینی است. در نهایت مشخص شد که خانم‌ها، افراد 30-20 ساله و افرادی که علائم خروج را کاملاً می‌شناسند، بیشترین رابطه را با ادراک خطر دارند. همچنین در طبقۀ آتش و کل ساختمان بیشترین رابطه با ادراک خطر متعلق به افرادی بود که سروصدای راهرو سبب اطلاع آنها از آتش‌سوزی شد. آموزش افراد و شناساندن علائم خروج اعم از تابلوها و صدای آژیر به ساکنان ساختمان‌های بلند، سبب ارتقای ادراک خطر و امنیت جسمانی افراد و در نتیجه کاهش مخاطرات آتش‌سوزی می‌شود.

کلیدواژه‌ها


1[. دفتر تدوین مقررات ملی (1395). مبحث سوم حفاظت ساختمان‌ها در مقابل حریق. چ دوم، تهران: مرکز تحقیقات راه، مسکن، شهرسازی.
]2[. رجب‌زاده، علیرضا (‌1394). «چرا دانش مخاطرات؟ (تبیین حقوق و مخاطرات)»، مدیریت مخاطرات محیطی.دورۀ 2،ش1، ص 4-1.
]3[. مقیمی، ابراهیم (1394). دانش مخاطرات (برای زندگی با کیفیت بهتر). چ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
]4[. ----------- (1395). «چرا دانش مخاطرات (دیدگاهی جدید برای درک مخاطرات)؟»، دورۀ 3، ش 3، ص 197-191.
‌]5[. ----------- (1393). «چرا دانش مخاطرات؟ (1) (تعریف و ضرورت)»، دورۀ 1، ش 1، ص 3-1.
[6]. Almejmaj, M; Meacham, B; & Skorinko, J. (2015). “The effects of cultural differences between the west and Saudi Arabia on emergency evacuation—clothing effects on walking speed”. Fire and Materials, 1099-1018, 39(4), pp.353-370, doi:10.1002/fam.2227.
[7].Bryant, P; & Giachritsis, C. (2014). “The GETAWAY Project–Improving Passenger Evacuation Techniques in Railway Stations (and Other Transport Hubs)”, Traffic Safety, 1119307856, pp.347-365, doi:10.1002/9781119307853.ch22.
[8].Galea, E; Xie, H., Deere, S; Cooney, D; & Filippidis, L. (2017). “An international survey and full‐scale evacuation trial demonstrating the effectiveness of the active dynamic signage system concept”, Fire and Materials, 1099-1018, 41(5), pp.493-513, doi:10.1002/fam.2414.
[9].Galea, E. R;; Xie, H; & Lawrence, P. J. (2014). “Experimental and survey studies on the effectiveness of dynamic signage systems”, Fire Safety Science, 1817-4299, 11, pp.1129-1143, doi:10.3801/IAFSS.FSS.11-1129.
[10].Gorbil, G; & Gelenbe, E. (2013). “Disruption tolerant communications for large scale emergency evacuation”, Pervasive Computing and Communications Workshops (PERCOM Workshops), 146735077X, pp.540-546, doi:10.1109/PerComW.2013.6529555.
[11].Gotham, K. F; Campanella, R; Lauve‐Moon, K; & Powers, B. (2018). “Hazard experience, geophysical vulnerability, and flood risk perceptions in a postdisaster city, the case of New Orleans”, Risk Analysis,1539-6924,38(2), pp.345-356, doi:10.1111/risa.12830.
[12].Hackman, C. L; & Knowlden, A. P. (2014). “Theory of reasoned action and theory of planned behavior-based dietary interventions in adolescents and young adults: a systematic review”, Adolescent health, medicine and therapeutics, 1179-318X, 5, pp.101-114, doi:10.2147/AHMT.S56207.
[13].Heath, R. L; Lee, J; Palenchar, M. J., & Lemon, L. L. (2017). “Risk communication emergency response preparedness: contextual assessment of the protective action decision model”, Risk Analysis, 1539-6924,38(2), pp. 333–344, doi:10.1111/risa.12845.
[14].Kinateder, M. T; Kuligowski, E. D; Reneke, P. A; & Peacock, R. D. (2014). “A review of risk perception in building fire evacuation”, National Institute of Standards and Technology,1840, pp.1-42,doi:10.6028/NIST.TN.1840.
[15].Kinateder, M. T; Kuligowski, E. D; Reneke, P. A; & Peacock, R. D. (2015). Risk perception in fire evacuation behavior revisited: definitions, related concepts, and empirical evidence. Fire science reviews, 2193-0414, 4(1), pp. 1-26, doi:10.1186/s40038-014-0005-z.
[16].Kinateder, M. T; Omori, H; & Kuligowski, E. D. (2014). “The use of elevators for evacuation in fire emergencies in international buildings”, US Department of Commerce, National Institute of Standards and Technology, 1825, pp.1-25, doi:10.6028/NIST.TN.1825.
[17].Kuligowski, E. (2013). “Predicting human behavior during fires”, Fire Technology, 0015-2684, 49(1),pp.101-120, doi:10.1007/s10694-011-0245-6.
[18].Kuligowski, E. D. (2016). “Human behavior in fire”, SFPE Handbook of Fire Protection Engineering , 978-1-4939-2565-0,pp.2070-2114, doi:10.1007/978-1-4939-2565-0_58.
[19].McLaughlin, A. C; & Mayhorn, C. B. (2014). “Designing effective risk communications for older adults”, Safety science, 0925-7535,61, pp.59-65, doi:10.1016/j.ssci.2012.05.002.
[20].Morales, A; Alcarria, R; Martin, D; & Robles, T. (2014).” Enhancing evacuation plans with a situation awareness system based on end-user knowledge provision”, Sensors, 14(6), pp.11153-11178, doi:10.3390/s140611153.
[21].Niemela, P; & Kim, S. (2014). “Maslow’s Hierarchy of Needs”, Encyclopedia of Quality of Life and Well-Being Research, 9400707525, pp.3843-3846, doi:10.1007/978-94-007-0753-5_1737.
[22].Norazahar, N; Khan, F; Veitch, B; & MacKinnon, S. (2014). “Human and organizational factors assessment of the evacuation operation of BP Deepwater Horizon accident”, Safety science, 0925-7535, 70,pp.41-49, doi:10.1016/j.ssci.2014.05.002.
[23].Notebaert, L; Masschelein, S; Wright, B., & MacLeod, C. (2016). “To risk or not to risk: Anxiety and the calibration between risk perception and danger mitigation”, Journal of experimental psychology: learning, memory, and cognition, 1939-1285, 42(6), 985, doi:10.1037/xlm0000210.
[24].Olander, J; Ronchi, E; Lovreglio, R; & Nilsson, D. (2017). “Dissuasive exit signage for building fire evacuation”, Applied ergonomics, 0003-6870, 59, pp.84-93,doi:10.1016/j.apergo.2016.08.029.
[25].Onorati, T; Malizia, A; Díaz, P; & Aedo, I. (2014). “Modeling an ontology on accessible evacuation routes for emergencies”, Expert Systems with Applications,0957-4174,41(16),7124-134,doi:10.1016/j.eswa.2014.05.039.
[26].Ronchi, E; Fridolf, K; Frantzich, H; Nilsson, D; Walter, A. L; & Modig, H. (2017). “A tunnel evacuation experiment on movement speed and exit choice in smoke”, Fire Safety Journal. 0379-7112,pp.1-11, doi:10.1016/j.firesaf.2017.06.002.
[27].Ronchi, E; & Nilsson, D. (2013). “Fire evacuation in high-rise buildings: a review of human behaviour and modelling research”, Fire science reviews, 2193-0414, 2(1), pp.1-21, doi:10.1186/2193-0414-2-7.
[28].Ronchi, E; & Nilsson, D. (2015). “A Virtual Reality experiment on the design of flashing lights at emergency exit portals for road tunnel evacuations”, Department of Fire Safety Engineering,Lund University, 1572-8099,3180,pp.1-31, doi:10.1007/s10694-015-0462-5.
[29].Rother, F. C; Rebello, W. F; Healy, M. J; Silva, M. M; Cabral, P. A; Vital, H. C; & Andrade, E. R. (2016). “Radiological Risk Assessment by convergence methodology model in RDD scenarios”, Risk Analysis, 1539-6924, 36(11), pp.2039-2046. doi:10.1111/risa.12557.
[30].Ryu, Y; & Kim, S. (2015). “Testing the heuristic/systematic information-processing model (HSM) on the perception of risk after the Fukushima nuclear accidents”, Journal of Risk Research, 1366-9877, 18(7),pp.840-859,doi:1013669877/2014/910694/1080.
[31].Tancogne-Dejean, M; & Laclémence, P. (2016). “Fire risk perception and building evacuation by vulnerable persons: points of view of laypersons, fire victims and experts”, Fire Safety Journal,0379-7112, pp.80,9-19, doi:10.1016/j.firesaf.201511/009.
[32].Trumbo, C; Meyer, M. A; Marlatt, H; Peek, L; & Morrissey, B. (2014). “An assessment of change in risk perception and optimistic bias for hurricanes among Gulf Coast residents”, Risk Analysis, 1539-6924, 34(6), pp.1013-1024, doi:10.1111/risa.12149.
[33].Urata, J; & Pel, A. J. (2017). “People's risk recognition preceding evacuation and its role in demand modeling and planning”, Risk Analysis, 1539-6924, pp.1-17, doi:10.1111/risa.12931.
[34].Wachinger, G; Renn, O; Begg, C; & Kuhlicke, C. (2013). “The risk perception paradox—implications for governance and communication of natural hazards”, Risk Analysis, 1539-6924, 33(6), pp.1049-1065, doi:10.1111/j.1539-6924.2012.01942.
[35].Wilson, F; Gott, M; & Ingleton, C. (2013). “Perceived risks around choice and decision making at end-of-life: a literature review”, Palliative medicine, 0269-2163, 27(1), pp.38-53, doi:10.1177/0269216311424632.