مقایسۀ تأثیر مشاورۀ گروهی به روش تحلیل رفتار متقابل و روش راه حل‌محور بر ابرازگری هیجانی (پیش‌بین رفتارهای پرخطر) در دانشجویان

نوع مقاله : پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، گروه مشاوره، تهران، ایران

2 استاد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، گروه مشاوره، تهران، ایران

3 دانشیار، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز

چکیده

امروزه در تحلیل پویش مخاطرات انسانی در جامعة شهری ایران و بررسی دینامیسم شهرنشینی از جنبة آسیب‌شناسی شهرها، توجه به رفتارهای پرخطر و ناپایداری‌های رفتاری چون کج‌رفتاری، پرخاشگری و وندالیسم، نداشتن تعادل و گسست در زندگی خانواده‌ها و پیش‌بینی‌کننده‌های آن ضرورت دارد. رفتارهای پرخطر همچون خرابکاری، اعمال منافی عفت، رفتارهای انحرافی و حتی جنگ، متأثر از هیجان‌خواهی و ابراز نامناسب هیجان است. سبک‌های معیوب و نامناسب ابراز هیجانات، پیش‌بینی‌کنندۀ قوی در بروز رفتارهای پرخطر محسوب می‌شوند. همچنین در مواجهه با بلایا و مخاطرات طبیعی، ابراز مناسب هیجانات، عاملی مهم برای جلوگیری از ابتلا به اختلالات خلقی و روانی و آسیب‌های اجتماعی به‌شمار می‌رود. پژوهش حاضر به بررسی تأثیر مشاورۀ گروهی به روش تحلیل رفتار متقابل و روش راه حل‌محور بر ابرازگری هیجانی به‌عنوان پیش‌بینی‌کننده‌ای برای کاهش رفتارهای پرخطر پرداخته است. روش پژوهش در این تحقیق، شبه‌آزمایشی پیش‌آزمون – پس‌آزمون است. از پرسشنامۀ ابرازگری هیجانی به‌عنوان ابزار پژوهش استفاده شد. جامعۀ آماری، دانشجویان دانشگاه هنر تهران بودند که بدین منظور ابتدا از آنها، پرسشنامۀ ابرازگری هیجانی گرفته شد تا افرادی که ابرازگری هیجانی ضعیفی دارند، مشخص شوند. سپس 54 نفر از آنان، به‌طور تصادفی به‌عنوان نمونۀ آماری انتخاب شدند. این دانشجویان منتخب به‌طور تصادفی با در نظر گرفتن افت نمونه به سه گروه هجده‌نفره تقسیم شدند. دو گروه از دانشجویان، گروه آزمایش و یک گروه، گروه کنترل را تشکیل دادند. در یک گروه، مشاورۀ گروهی به روش تحلیل رفتار متقابل در 10 جلسۀ 5/1 ساعتی و در گروه دیگر، مشاورۀ گروهی به روش راه حل‌محور در 10 جلسه 5/1 ساعتی صورت گرفت. در پایان جلسات، پرسشنامۀ ابرازگری هیجانی به‌عنوان پس‌آزمون گرفته شد. یک ماه پس از پایان مشاوره‌ها، جلسات پیگیری برای گروه‌های آزمایش برگزار شد. سپس از همۀ گروه‌های آزمایش و کنترل، از نو پرسشنامۀ ابرازگری هیجانی گرفته و در پایان، نتایج حاصل با یکدیگر مقایسه شد. روش‌های آماری مورد استفاده در این تحقیق، برای توصیف داده‌ها، آمار توصیفی (میانگین) است و آمار استنباطی به‌کاررفته، روش تحلیل واریانس اندازه‌گیری مکرر است. نتایج این پژوهش نشان داد که در سطح معناداری 001/0، مشاورۀ گروهی به روش تحلیل رفتار متقابل بر افزایش ابرازگری هیجانی مؤثر است. در سطح معناداری 001/0، مشاورۀ گروهی به روش راه حل‌محور نیز بر افزایش ابرازگری هیجانی مؤثر است. در سطح معناداری 04/0، مشاورۀ گروهی به روش راه حل‌محور از مشاورۀ گروهی به روش تحلیل رفتار متقابل بر افزایش ابرازگری هیجانی مؤثرتر است.

کلیدواژه‌ها


[1].       آریاپوران، سعید (1394). «مقایسۀ ابراز هیجان، سواد هیجانی و خودکارامدی اجتماعی در کودکان با و بدون ناتوانی‌های یادگیری»، مجلۀ ناتوانی‌های یادگیری، 5، 2، ص 91-74.
[2].       احمدی، ابراهیم (1391). «رابطۀ همخوانی احساس و ابراز هیجان مثبت با سلامت روانی: بررسی کارکرد اجتماعی هیجان»، مجلۀ تحقیقات روان‌شناختی، 4، 14، ص 55-41.
[3].       اسدی حسن‌وند، اسد؛ سودانی، منصور؛ و عباسپور، ذبیح‌الله (1396). «اثربخشی درمان راه حل‌محور به شیوۀ گروهی بر کاهش پرخاشگری مادران آسیب‌رسان»، پژوهش‌های روانشناسی بالینی و مشاوره. 7، 2، ص 104-90.
[4].       افشانی، سید علیرضا؛ امامی، شرمین؛ و میرمنگره، اکرم (1393). «دینداری و رفتارهای پرخطر»، فصلنامۀ توسعه اجتماعی ،9، 2، ص 158-131.      
[5].       بهرامی، افسانه؛ و بهاری، فرشاد (1395). «مقایسۀ اثربخشی رویکرد راه حل- مدار با استراتژیک به شیوه گروهی بر میزان خودکارامدی دانش‌آموزان دورۀ راهنمایی»، فصلنامۀ تعلیم و تربیت، 32، 2، ص 149-131.
[6].       پرس بوری، جک؛ اکترلینگ، لینیس؛ و مک لی، جی ادسون (1388). ایده‌ها و ابزارهای مشاورۀ کوتاه‌مدت، ترجمۀ جمشید جراره و خلیل اسماعیل‌پور، تهران: رشد فرهنگ.
[7].       حسنی، جعفر؛ و شاهقلیان، مهناز (1393). «ابرازگری هیجانی، کنترل هیجانی و دوسوگرایی در ابراز هیجان در دختران فراری و بهنجار»، فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی ،5، 17، ص 117-134.
[8].       حیدری، ناصر؛ ‌پور‌ابراهیم، تقی؛ خدابخشی کولایی، آناهیتا؛ و مصلی‌نژاد، لیلا (1392). «رابطۀ سبک هیجانی و تاب‌آوری در برابر مصرف مواد مخدر در دانش‌آموزان پسر دبیرستانی»، مجلۀ دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، 12، 8، ص 610-600.
[9].       داودی، نرجس بیگم (1397). اثربخشی درمان کوتاه‌مدت راه حل‌محور بر افسردگی و کیفیت زندگی زنان دارای سقط مکرر، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز.
[10].     رفیعی‌نیا، پروین (1380). «رابطة سبک‌های ابراز هیجان با سلامت عمومی در دانشجویان دانشگاه تربیت مدرس»، مجلۀ روان، 13، 3، ص 248-238.
[11].     زارع، مهدی؛ شفیع‌آبادی، عبدالله؛ پاشا شریفی، حسن؛ و نوابی‌نژاد، شکوه (1386). «اثربخشی گروه‌درمانگری عقلانی – هیجانی- رفتاری و روان‌نمایشگری در تغییر سبک‌های ابراز هیجان»، مجلۀ روانشناسی تحولی، 4، 13، ص 41-25.
[12].     سردارپور، مسلم؛ زرگر، یدالله؛ بساک‌نژاد، سودابه؛ و مهرابی‌زاده هنرمند، مهناز (1395). «اثربخشی درمان تحلیل تبادلی بر صمیمیت اجتماعی و راهبردهای مقابله با فشار روانی در دانشجویان»، فصلنامۀ دستاوردهای روانشناسی بالینی، 2، 1، ص 102-85.
[13].          شفیع‌آبادی، عبدالله؛ و ناصری، غلامرضا (1365). نظریه‌های مشاوره و روان‌درمانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
[14].     صرامی، نسبه؛ یزدخواستی، فریبا؛ و عریضی سامانی، حمیدرضا (1396). «اثربخشی سایکودراما با محتوای تحلیل رفتار متقابل بر تنظیم هیجانی و عملکرد اجتماعی انطباقی دختران نوجوان بدسرپرست»، مجلۀ روانشناسی بالینی،9،4، ص 94-83.
[15].     طباطبایی، محمود؛ معماریان، سپیده؛ غیاثی، مهناز؛ و عطاری، عباس (1392). «سبک‌های ابراز هیجان و باورهای فراشناختی بیماران مبتلا به اختلال افسردگی اساسی»، مجلۀ تحقیقات علوم رفتاری، 11، 5، ص 11-1.
[16].     لطفی، علی؛ و معتمدی، عبدالله (1395). «بررسی اثربخشی درمان راه حل‌مدار کوتاه‌مدت بر افزایش تاب‌آوری نوجوانان پسر در معرض خطر در یکی از شهرک‌های نظامی»، فصلنامۀ روانشناسی نظامی، 25، 7‌، ص 49-37.
[17].     محمدی ده‌چشمه، مصطفی (1392). تحولات جمعیتی و مخاطرات انسانی در بوم‌شهر ایرانی، دومین کنفرانس بین‌المللی مخاطرات محیطی، ص 14-1.
[18].     میری، میرنادر؛ بهرامی احسان، هادی؛ و بهرامیزاده، حمید (1391). «رابطۀ سبک‌های تربیتی ادراک‌شدۀ پدر و رفتارهای پرخطر»، مجلۀ علوم روان‌شناختی، 11، ص 91-78.
[19].     میکائیلی، نیلوفر؛ قاسمی‌نژاد، محمدعلی؛ و مولوی، پرویز (1396). «بررسی نقش خود‌دلسوزی و ابرازگری هیجانی در پیش‌بینی خود افشاییِ برخط در دانشجویان استفاده‌کننده از شبکه‌های اجتماعی»، مجلۀ فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 7، 3، ص 352-337.
[20].     نظرانداز، سارا؛ و تورانی، سمیه (1391). اثربخشی مشاورۀ گروهی به شیوۀ گشتالتی بر تغییر سبک‌های ابراز هیجان و سلامت روان دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد. سومین همایش ملی مشاوره.
[21].     نظری، محمدعلی؛ و نوابی‌نژاد، شکوه (1385). «بررسی تأثیر مشاورۀ راه حل‌محور بر رضایت زناشویی زوجین هر دو شاغل»، فصلنامۀ تازه‌ها و پژوهش‌های مشاوره، 5، 20، ص 80-53.
[22].          وایز، لوری؛ و وایز، جاناتان (1386). رهایی از وابستگی روانی. ترجمۀ پروین قاسم‌زاده. تهران: دنیای نو.
[23].            Apter, M,. (1994). The dangerous edge.The psychology of excitement, 20,153-155.
[24].            Berne, E. (1972). What do you say after you say hello? London: Corgi.
[25].            Buelow . M. T. (2005). The influence of cognithve, personality and social variables: predicting changes in Risky Behaviors over a Two – Years Interval. Ohio University :College of Arts and Science.
[26].            Brody, L.R, & Hall, J.A. (2008). Gender and emotion in context. In: Lewis M, Haviland-Jones JM, Barrett LF, editors. Handbook of emotions. 3rd The Guilford Press; New York.
[27].            Buck, R.W. (1984). The communication of emotion. New York: Guilford Press.
[28].            Castro, V. L., Halberstadt, A. G., Lozada, F. T., & Craig, A. B. (2015). Parents' Emotion-Related Beliefs, Behaviors, and Skills Predict Children's Recognition of Emotion. Journal of Infant & Child Development, 24, 1.1-22.
[29].            Ciucur, D., & Florentina, A. (2012). The effects of a transactional analysis training programme on team leadership factors in automotive industry. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 33, 667-671.
[30].            De Shazer, S. (1988). Investigating solutions in brief therapy. New York: Norton.
[31].            De Jong, P. ; Berg, I.K.(1998). Interviewing for solutions. CA: Brooks.
[32].            Emmons, R. A. & King, L. A. (1990). Conflict Over Emotional Expression: Psychological and Physical Correlates. Journal of Personality and Social Psychology, 58, 5, 864-877.
[33].            Erskine,R.G.(2014). What Do You Say Before You Say Good-Bye? The Psychotherapy of Grief. Transactional Analysis Journal,44(4), 279-290.
[34].            Erskine, R. G. & Zalcman , M. J. (1979). The Racket System: A Model For Racket Analysis. Transactional Analysis Journal, 9,1, 51-59.
[35].            Freshwater, d. & Stickley, T. (2004). The heart of the art: Emotional Intelligence in nurse education. Journal of Nursing Inquiry,11, 2, 91-98. 
[36].            Gross, J. J. (1998). The emerging field of emotion regulation: An integrative review. Review of General Psychology, 2(3), 271-299.
[37].            Gross, J. J. & John, O. P. (1997). Revealing feelings: Facets of emotional expressivity in self reports, peer ratings and behavior. J Pers Soc Psychol , 72: 435-48.
[38].            Gross, J. J. & John, O. P. (1998). Mapping the domain of expressivity: Multimethod evidence for a hierarchical model. Journal of Personality and Social Psychology, 74, 170-191.
[39].            Horowitz, M., Wilner, N., Alvarez, W. (1980). Impact of Event Scale: A Measure of Subjective Stress, Journal of Pschomatic Medicine, 41 ,3, 209-218.
[40].            Hwang, J. (2006). Aprovessing model of emition regulation: insight from the attachment system. PH.D thesis in art and science, United state, Georgia state University.
[41].            Johnston, L. D. ; O’Malley, P. M. & Bachman, J. G. (2002) Monitoring the Future National Survey Results on Drug Use, 1975–2002. Volume 1: Secondary School Students. Bethesda,MD: National Institute on Drug Abuse.
[42].            Joseph, S. Dalgleish, T. Williams, R. Yule, W. Thrasher, S. Hodgkinson, P. (1997). Attitudes towards emotional expression and post-traumatic stress in survivors of the Herald of Free Enterprise disaster. journal of clinical psychology. 36, 1, 133-138.
[43].            Kaltwasser, L. Hildebrandt, A. Wilhelm, O. Sommer, W. (2017). On the relationship of emotional abilities and prosocial behavior. Evolution and Human Behavior. 38, 3, 298–308.
[44].            Kennedy-Moore, E., & Watson, J. C. (2001). How and when does emotional expression help? .Review of General Psychology, 5, 187-212.
[45].            Kim, J. S. & Franklin, C.(2015). Understanding Emotional Change in Solution-Focused Brief Therapy: Facilitating Positive Emotions. Journal of Best Practices in Mental Health. 11,1 , 25-42.
[46].            King, L. A., & Emmons, R. A. (1990). Conflict over emotional expression: Psychological and physical correlates. Journal of Personality and Social Psychology, 58, 864-877.
[47].            Kring, A. M. & Bachorowski, J. A. (2010). Emotions and Psychopathology. Journal of Cognition and Emotion, 13, 5, 575-599.
[48].            Lakon, C.M., Ennett, S.T. & Norton, E.C .(2006) .Mechanisms through which dtug, sex partner and friendship network characteristics relate to risky needle use among high risk youth and young adults. Social Sience & Medicin , 63, 2484-2484.
[49].            Leppanen, J. Tchanturia, K. Treasure, J. (2017). Meta-analysis of the effects of intranasal oxytocin on interpretation and expression of emotions. Neuroscience & Biobehavioral Reviews.78, 125-144.
[50].            Linda, J. (2013). The efficacy solution focused group counseling on the quality of life academic and Emotional Burnout of Students. journal of Behavior, 32, 323-334.
[51].            Marini, C.M., Wadsworth, Sh .M., Christ, Sh .L. & Franks, M.(2017). Emotion expression, avoidance and psychological health during reintegration. Journal of Social & Personal Relationships, 34,1, 69-90.
[52].            Masten, A. S. (1991) Resilience and development: contributions from the study of children who overcome adversity. Development and Psychopathology, 2,4, 425-444.
[53].            Messman-Moore, T.L., Walsh, K.L , Dilillo, D. (2010). Emotion dysregulation and risky sexual behavior in revictimiziation . Child Abuse and Neglect, 34, 976-967.
[54].            Mongrain, M., & Zuroff, D. C. (1994). Ambivalence over emotional expression and negative life events: mediators of depressive symptoms in dependent and self- critical individuals. Journal of Personality and Individual Differences. 16, 3, 447- 458.
[55].            Riggio, H. R., & Riggio, R. E. (2002). Emotional expressiveness, extraversion, and neuroticism: A meta-analysis. Journal of Nonverbal Behavior, 26(4), 195-218.
[56].            Scherr, S. Mares, M.L. Bartsch, A. (2018). On the relevance of parents and TV as socializers of 6–19 year-olds’ expressions of emotion: representative data from Germany. Journal of Children and Media, 12,1, 1-18.
[57].            Tarrier, N. Sommerfield, C. Pilgrim, H.(1999). Relatives' expressed emotion and PTSD treatment outcome. Journal of Psychological Medicine. 29, 4, 801-811.  
[58].            Thoits, P. A. (1989). The Sociology of Emotions. Annual Review of Sociology, 15, 1, 317-342.
[59].            Van Rijn, B., & Wild, C. (2013). Humanistic and integrative therapies for anxiety and depression: Practicebased evaluation of transactional analysis, gestalt, and integrative psychotherapies and person-centered counseling. Transactional Analysis Journal, 43, 150-163.
[60].            Van Rijn, B., & Wild, C. (2016). Comparison of transactional analysis group and individual psychotherapy in the treatment of depression and anxiety. Transactional Analysis Journal, 46,1, 63-74.
[61].            Van Rijn, B., Wild, C., Fowlie, H., Sills, C., & Van Beekum, S. (2011). Impact of transactional analysis psychotherapy training on self-awareness and ability for contact. International Journal of Transactional Analysis Research, 1,2, 3-11.
[62].            Waterloo, S.F. Baumgartner, S.E . Peter, J. Valkenburg, P.M. (2018). Norms of online expressions of emotion: Comparing Facebook, Twitter, Instagram, and WhatsApp. New media & society. 20, 5, 1813 –1831.
[63].            Whitley-Hunter, B. L. (2014). Validity of transactional analysis and emotional intelligence in training nursing students. Journal of advances in medical education & professionalism, 2,4, 138-145.
[64].            Widdowson, M. D. J. (2013). The process and outcome of transactional analysis psychotherapy for the treatment of depression: An adjudicated case series . PH.D thesis. England. University of Leicester.
[65].            Vinella, P. (2013). Transactional Analysis Counseling Groups: Theory, Practice, and How They Differ from Other TA Groups. Transactional Analysis Journal, 43, 1, 68-79.