ارزیابی آسیب‌پذیری زیست‌محیطی کانون‌های گردشگری شهرستان لنگرود براساس مدل SWOT

نوع مقاله : پژوهشی کاربردی

نویسنده

استادیار جغرافیا، گروه علوم انسانی، دانشکدۀ ملاصدرا رامسر، دانشگاه فنی و حرفه‌ای، رامسر، ایران

چکیده

رشد سریع صنعت گردشگری در نیم قرن اخیر، فشار روزافزون بر محیط زیست را در پی داشته است. در گردشگری رسیدن به گردشگری پایدار برای هر نقطه‌ای که زمینۀ توریسم‌پذیری را دارد یک اصل است. این موضوع محقق نمی‌شود مگر با شناسایی عوامل زیستی محیطی گردشگری و بررسی مناطق آسیب‌پذیر. در اجرای طرح‌های گردشگری در کشورهایی مانند ایران، ارزیابی‌های زیست‌محیطی نادیده گرفته می‌شوند یا در اولویت آخر قرار می‌گیرند. در شهرستان لنگرود نیز گردشگری تغییراتی را در کانون‌های گردشگری برجای گذاشته است. هدف کلی این نوشتار، بررسی و ارزیابی عوامل مؤثر بر آسیب‌پذیری زیست‌محیطی کانون‌های گردشگری شهرستان لنگرود است. روش تحقیق پیمایشی بود و از ابزار پرسشنامه برای جمع‌آوری داده‌ها استفاده شد. نمونۀ آماری شامل 383 نفر بود که با استفاده از فرمول کوکران محاسبه شد. پرسشنامه‌ها بین گردشگران و جامعۀ محلی پخش و سپس جمع‌آوری شد. برای تحلیل داده‌ها از ابزار spss و روش ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شد. نتایج حاکی از تأثیر منفی پدیده‌های مصنوع انسان‌ساخت (بیشتر از عوامل طبیعی) بر محیط زیست منطقه، تصمیم‌گیری‌های ضعیف مدیریتی در ارزیابی و اجرای طرح‌های گردشگری، برخورد نکردن با متخلفان، همکاری نکردن گردشگران و جامعۀ محلی و رشد بی‌رویۀ گردشگری (بیش از ظرفیت تحمل) در این کانون‌هاست، اگرچه در کنار آن تأثیرات مثبتی هم داشته است. در انتها، با توجه به وزن‌های به‌دست‌آمده از تجزیه‌وتحلیل آماری و ارزیابی کانون‌ها، راهبردهای مناسب پیشنهاد شده است.

کلیدواژه‌ها


]1 .[آشفته‌پور، سپیده (1394). شناخت، برنامه‌ریزی و راهکارهای توسعه گردشگری لنگرود، اولین همایش ملی گردشگری، درآمد و فرصت، همدان: دانشکدۀ فنی و حرفه‌ای شهید مفتح.
]2[. آمارنامۀ گیلان، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، آمارنامۀ سال 1395-1397.
]3[. پاپلی یزدی، محمدحسین؛ و سقایی، مهدی (1388). گردشگری (ماهیت و مفاهیم)، تهران: سمت.
]4[. پوراحمد، احمد (1385). قلمرو فلسفه در جغرافیا، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
]5[. ترک، لیدا؛ و یاراحمدی، علی‌محمد (1398). «توسعۀ بدون برنامۀ گردشگری و تأثیر آن بر محیط زیست دریاچه‌ها»، مدیریت مخاطرات محیطی، دورۀ 6، ش 1، ص 95-83.
]6[. تقوایی، مسعود؛ و صفرآبادی، اعظم (1390). «نقش مدیریت شهری در دستیابی به توسعۀ پایدار گردشگری شهری (مطالعۀ موردی: کرمانشاه)»، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، دورۀ 1، ش 4، ص 52-35.
]7[. توکلی، بابک؛ و جعفرزاده، محدثه (1393). «راهبردهایی در جهت توسعۀ گردشگری پایدار لنگرود با مدل swot»، اولین کنفرانس ملی شهرسازی، مدیریت شهری و توسعۀ پایدار، دانشگاه تهران.
]8[. حیدرزاده، الهام؛ و مظفری‌زاده، سجاد (1392). «پیشگیری از جرایم زیست‌محیطی»، فصلنامۀ اخلاق زیستی، دورۀ 3، ش 7، ص 192-163.
]9[. دیوسالار، اسدالله؛ توکلی، میثم؛ و خادمی، امیرحسین (1395). «برنامه‌ریزی توسعۀ پایدار گردشگری شهر ساحلی نور با تأکید بر مدیریت بهینۀ شهری»، فصلنامۀ اکوسیستمهای طبیعی ایران، دورۀ 7، ش 4، ص 98-83.
]10[. رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا؛ و مهدوی، داود (1385). «راهکارهای توسعۀ گردشگری روستایی با استفاده از مدل swot: دهستان لواسان کوچک»، فصلنامۀ مدرس علوم انسانی، دورۀ 10، ش 2، ص 30-1.
]11[. شهماری اردجانی، رفعت؛ و بازرگانی، مهران (1396). «تبیین اولویت‌های مخاطرات طبیعی حوضۀ آبخیز ماسوله رودخان با تأکید بر مدل تصمیم‌گیری کوپراس»، اولین همایش ملی فرصت‌ها و محدودیت‌های سرمایه‌گذاری در آستارا، پارک علم و فناوری گیلان.
]12[. ضیایی، محمود؛ و شجایی، مسلم (1389). سطح‌بندی مقصدهای گردشگری: واکاوی مفهومی نو در برنامه‌ریزی فضایی گردشگری، مطالعات مدیریت گردشگری، دورۀ 5، ش 13، ص 46-25.
]13[. طواف‌زاده، نسیم (1388). «بهینه‌سازی سیستم مدیریت دریای خزر براساس استراتژی‌های مدیریت محیط زیستی با استفاده از مدل swot»، یازدهمین همایش ملی صنایع دریایی ایران، انجمن مهندسی دریایی ایران، کیش.
]14[. عبدالهی، عیوض (1386). «اکوتوریسم سازگار با حفاظت از محیط زیست و پایداری منابع طبیعی»، ششمین کنفرانس اقتصادی کشاورزی ایران، دانشگاه فردوسی مشهد.
]15[. فاضل‌نیا، غریب؛ و هدایتی، صلاح (1389) «راهبردهای مناسب برای توسعۀ گردشگری دریاچۀ زریوار»، جغرافیا وتوسعه، دورۀ 8، ش 19، ص 170-145.
]16[. فراهانی، بنفشه؛ و کمالی، مرضیه (1391). «فرهنگ زیست‌محیطی راهکاری جهت توسعۀ گردشگری پایدار»، اولین همایش ملی گردشگری و طبیعت‌گردی ایران زمین، همدان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان.
]17[. قرآن کریم (1391)، ترجمه مشکینی، علی، قم، چاپ ششم.
]18[. قرخلو، مهدی؛ رمضان‌زاده، مهدی؛ و گلین شریف دینی، جواد (1388). «بررسی اثرات زیست‌محیطی گردشگری سواحل رامسر»، نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، دورۀ 1، ش 3، ص 12-1.
]19[. مقیمی، ابراهیم (1394). دانش مخاطرات، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
]20[. محمدی، سعدی؛ بدریه، تابا؛ و اسدی، سیوان (1396). «نقش رویکرد سیستمی در گسترش گردشگری با تأکید بر مناطق روستایی هدف گردشگری استان کردستان»، نشریۀ جغرافیای فضای گردشگری، دورۀ 6، ش 22، ص 86-61.
]21[. نظری، حمید؛ و صیدایی، سید اسکندر (1399). «واکاوی مخاطرات اثرگذار بر توسعۀ کارآفرینی گردشگری پایدارِ شهرستان کوهرنگ با استفاده از تحلیل مقایسۀ کیفی مجموعۀ فازی»، مدیریت مخاطرات محیطی، دوره 7، ش 1، ص 111-97.
]22[. وای، گی چاک؛ و فایوسولا، ادواردو (1933). جهانگردی در چشماندازی جامع، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
[23]. Gunn, C.A. (1997) Vacationscape: developing tourist areas, 3rd ed. Taylor & Francis.
[24]. Tsai, H. T.; Tseng, C. J.; Tzeng, S. Y.; & Wu, T. J. (2012). “The impacts of natural hazards on Taiwan’s tourism industry”, Natural hazards, 62(1), pp: 83-91. DOI: 10.1007/s11069-011-0034-z
[25]. World Travel & Tourism Council (2011) http://www.wttc.org/. 3 Jul 2011.
[26]. Weber, F. (2006). Natural Hazards: increasing challenges for tourism destination, Switzerland: University of Berne.
[27]. Mathiseon, A; & wall, G. (1982). “Tourism: Economic, Physical & Social Impact”, Journal of Travel Research, PP: 51-55.
[28]. Low Christopher M. (1994) “Attracting Visitors to Large Cities”, European Urban and Regional Studies, 1(2), pp: 188-189, DOI: 10.1177/096977649400100211