تهیۀ نقشۀ چندخطرۀ استان مازندران با استفاده از تحلیل تصمیم‌گیری چندمعیارۀ مکانی

نوع مقاله : پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری سنجش از دور و سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی، دانشکدۀ جغرافیا، دانشگاه تهران

2 استادیار گروه سنجش از دور و سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی، دانشکدۀ جغرافیا، دانشگاه تهران

3 دانشیار گروه سنجش از دور و سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی، دانشکدۀ جغرافیا، دانشگاه تهران

چکیده

هدف اصلی این پژوهش، تولید نقشۀ چندخطرۀاستان مازندران با استفاده از ترکیب نقشه‌های مخاطرات سیلاب، زمین‌لغزش و آتش‌سوزی در نرم‌افزار ArcGIS است. معیارهای به‌کاررفته در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP) وزن‌دهی شده و با به‌کارگیری روش چندمعیارۀ ترکیب خطی وزن‌دار (WLC) با یکدیگر ترکیب شدند. ارزیابی صحت نقشه‌های پتانسیل خطر به‌دست‌آمده نیز از راه مقایسۀ آنها با مخاطرات واقعی رخ‌داده انجام گرفت. در ادامه برای تولید نقشۀ چندخطرۀ استان مازندران از دو روش همپوشانی طبقات پرخطر نقشه‌های خطر و میانگین هندسی کل طبقات استفاده شد. در پایان، با مقایسۀ نقشۀ چندخطرۀ حاصل و نقشۀ جمعیت استان مازندران، میزان مساحت و جمعیت در معرض خطر بررسی شد. نتایج پژوهش نشان داد که روش همپوشانی طبقات پرخطر، تنوع بیشتری از مخاطرات تهدیدکننده را نسبت به روش میانگین هندسی شامل می‌شود. همچنین نتایج بررسی‌ها بیانگر این است که حدود 7/59 درصد از مساحت و 6/30 درصد از جمعیت استان مازندران در معرض مخاطرات طبیعی قرار دارند که سهم هر یک از مخاطرات آتش‌سوزی، زمین‌لغزش و سیلاب به‌ترتیب 4/18، 2/18 و 3/13 درصد از مساحت و 1/4، 5/6 و 9/17 درصد از جمعیت در معرض خطر است.
 

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • پیروزی‌نژاد، سجاد؛ سلیمانی، کریم؛ حبیب‌نژاد روشن، محمود؛ و ذاکری‌نژاد، رضا (1396). «ارزیابی شاخص رطوبت توپوگرافی (TWI) در فرسایش آبکندی (مطالعۀ موردی: حوضۀ الوند، استان کرمانشاه)»، پانزدهمین کنگرۀ ملی علوم خاک ایران، دانشگاه صنعتی اصفهان، 8-6 شهریور.
  • دلجویی، آزاده؛ حسینی، سید عطاالله؛ و صادقی، سید محمدمعین (1395). «ارزیابی روش‌های مختلف پهنه‌بندی خطر وقوع زمین‌لغزش در اکوسیستم‌های جنگلی»، ترویج و توسعۀ آبخیزداری، دورۀ 4، شمارۀ 13، ص 14-7.
  • سعادت‌نیا، آرزو؛ رحیمی، عزیز؛ رقیمی، مصطفی؛ رضایی، حامد؛ و رادفر، علی (1394). «بررسی رابطه بین زمین‌لغزش و زلزله (مطالعه موردی مینودشت)»، سی‌و‌چهارمین گردهمایی و دومین کنگرۀ بین‌المللی تخصصی علوم زمین، تهران، 5-3 اسفند.
  • عزیزی، قاسم؛ و یوسفی، یداله (1388). «گرمباد (باد فون) و آتش‌سوزی جنگل در استان‌های مازندران و گیلان (نمونه: آتش‌سوزی تاریخ 25-30 آذر 1384)»، تحقیقات جغرافیایی، 24 (1)، ص 28-3.
  • محمدی، فریده؛ شعبانیان، نقی؛ پورهاشمی، هدی؛ و فاتحی، پرویز (1389). «تهیۀ نقشه خطر آتش‌سوزی جنگل با استفاده از GIS و AHP در بخشی از جنگل‌های پاوه»، تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، دورۀ 18، شمارۀ 4، ص 586-569.
  • Adab, H.; Atabati, A.; Oliveira, S.; & Gheshlagh, A.M. (2018). “Assessing fire hazard potential and its main drivers in Mazandaran province, Iran: a data-driven approach”, Environmental monitoring and assessment, 190 (11), pp: 1-20.
  • Aksha, S. K.; Resler, L. M.; Juran, L.; & Carstensen Jr, L. W. (2020). “A geospatial analysis of multi-hazard risk in Dharan, Nepal. Geomatics”, Natural Hazards and Risk, 11 (1), pp: 88-111.‌
  • Alkhatib, A.A. (2014). “A review on forest fire detection techniques”, International Journal of Distributed Sensor Networks, 10 (3), pp: 1-12.
  • Al-shabeeb, A.R. (2016). “The use of AHP within GIS in selecting potential sites for water harvesting sites in the Azraq Basin-Jordan”, Journal of Geographic Information System, 8 (1), pp: 73-88.
  • Apollonio, C.; Balacco, G.; Novelli, A.; Tarantino, E.; & Piccinni, A.F. (2016). “Land use change impact on flooding areas: The case study of Cervaro Basin (Italy)”, Sustainability, 8 (10), pp: 1-18.
  • Chen, W.; Pourghasemi, H.R.; Kornejady, A.; & Zhang, N. (2017). “Landslide spatial modeling: Introducing new ensembles of ANN, MaxEnt, and SVM machine learning techniques”, Geoderma, 305, pp: 314-327.
  • Fuchs, S.; Birkmann, J.; & Glade, T. (2012). “Vulnerability assessment in natural hazard and risk analysis: current approaches and future challenges”, Natural Hazards, 64 (3), pp: 1969-1975.
  • Javidan, N.; Kavian, A.; Pourghasemi, H. R.; Conoscenti, C.; Jafarian, Z.; & Rodrigo-Comino, J. (2021). “Evaluation of multi-hazard map produced using MaxEnt machine learning technique”, Scientific reports, 11 (1), pp: 1-20.
  • Kiavarz, M.; & Jelokhani-Niaraki, M. (2017). “Geothermal prospectivity mapping using GIS-based Ordered Weighted Averaging approach: A case study in Japan’s Akita and Iwate provinces”, Geothermics, 70, pp: 295-304
  • Malczewski, J.; & Rinner, C. (2015). “Multicriteria decision analysis in geographic information science”, Springer.
  • Nachappa, T. G.; Ghorbanzadeh, O.; Gholamnia, K.; & Blaschke, T. (2020a). “Multi-hazard exposure mapping using machine learning for the state of salzburg, Austria”, Remote Sensing, 12 (17), pp: 1-24.
  • Nachappa, T. G.; Piralilou, S. T.; Gholamnia, K.; Ghorbanzadeh, O.; Rahmati, O.; & Blaschke, T. (2020b). “Flood susceptibility mapping with machine learning, multi-criteria decision analysis and ensemble using Dempster Shafer Theory”, Journal of Hydrology, 590, pp: 1-42.
  • Najafabadi, A. T. P.; Gorgani, F.; & Najafabadi, M. O. (2015). “Modeling forest fires in mazandaran province, Iran”, Journal of Forestry Research, 26 (4), pp: 851-858.
  • Pourghasemi, H. R.; Kariminejad, N.; Amiri, M.; Edalat, M.; Zarafshar, M.; Blaschke, T.; & Cerda, A. (2020). “Assessing and mapping multi-hazard risk susceptibility using a machine learning technique”, Scientific reports, 10 (1), pp: 1-11.
  • Pourghasemi, H. R.; & Rossi, M. (2017). “Landslide susceptibility modeling in a landslide prone area in Mazandarn Province, north of Iran: a comparison between GLM, GAM, MARS, and M-AHP methods”, Theoretical and Applied Climatology, 130, pp: 609-633.
  • Sadeghi-Pouya, A.; Nouri, J.; Mansouri, N.; & Kia-Lashaki, A. (2017). “An indexing approach to assess flood vulnerability in the western coastal cities of Mazandaran, Iran”, International Journal of Disaster Risk Reduction, 22, pp: 304-316.
  • Skilodimou, H. D.; Bathrellos, G. D.; Chousianitis, K.; Youssef, A. M.; & Pradhan, B. (2019). Multi-hazard assessment modeling via multi-criteria analysis and GIS: a case study”,Environmental Earth Sciences, 78 (2), pp: 1-21.‌
  • Tian, C.-s.; Fang, Y.-p.; Yang, L. E.; & Zhang, C.-j. (2019). “Spatial-temporal analysis of community resilience to multi-hazards in the Anning River basin, Southwest China”, International Journal of Disaster Risk Reduction, 39, pp: 1-22.
  • Tilloy, A.; Malamud, B. D.; Winter, H.; & Joly-Laugel, A. (2019). “A review of quantification methodologies for multi-hazard interrelationships”, Earth-Science Reviews, 196, pp: 1-55.
  • Vanolya, N. M.; Jelokhani-Niaraki, M.; & Toomanian, A. (2019). “Validation of spatial multicriteria decision analysis results using public participation GIS”, Applied Geography, 112, pp: 1
مدیریت مخاطرات محیطی
دوره 8، شماره 4
دی 1400
صفحه 395-411

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار