واکاوی امکان احتمال به‌موقع و صدور پیش‌آگاهی لازم در توفان تندری و سیل تیر 1394 تهران برای کاهش آسیب‌پذیری

نوع مقاله : پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی بخش تحقیقات بیابان سازمان جنگل‌ها و مراتع. تهران. ایران

2 کارشناس ارشد هواشناسی استان خوزستان. ایران

چکیده

توفان تندری و سیل تیر 1394 تهران، همزمان10 استان کشور را در برگرفت؛ بنابراین پدیده‌ای محلی نبود، بلکه در مقیاسی بزرگ و سینوپتیک رخ داد که در گردش عمومی جو و پدیده‌های بزرگ‌مقیاسی مانند تغییرات تاوۀ قطبی ریشه دارد. در فصل گرم، همزمانی قدرت همرفت و فراهم بودن شرایط دینامیک جو می‌تواند پتانسیل وقوع توفان‌های تندری را فراهم کند. در این تحقیق با استفاده از نقشه‌های پیش‌یابی، اطلاعات ایستگاه جو بالا، شرایط سینوپتیکی و شاخص‌های ترمودینامیک مانندPW, CAPE, SWEAT, LI, TT, K ، رخداد توفان تندری 28 تیر 1394 تهران به‌منظور بررسی امکان پیش‌بینی آن واکاوی شد؛ نتایج نشان داد که هم شرایط سینوپتیکی و هم شاخص‌های ترمودینامیکی ایستگاه جو بالا در فرودگاه مهرآباد تهران، پیش‌بینی وقوع سیل با احتمال متوسط به بالا را نشان داده‌اند؛ بنابراین در صورت دسترسی و رصد به‌موقع نقشۀ پیش‌یابی هوا و اطلاعات جو بالا و همچنین وجود سیستم هشدار سریع برای اطلاع‌رسانی، توفان‌های تندری به‌ویژه توفان‌هایی که با بارندگی همراه‌اند، پیش‌بینی‌پذیر و کاهش خسارات ناشی از آنها امکان‌پذیر است.
 

کلیدواژه‌ها


 
]1 [. تاجبخش، سحر؛ غفاریان، پروین؛ میرزایی، ابراهیم (1388). روشی برای پیش‌بینی رخداد توفان‌های تندری، مجلۀ فیزیک زمین و فضا، دورۀ 25 شمارۀ 4: 166-147.
]2[. ثنایی‌نژاد، سید حسن؛ صالحی، حسن؛ بابائیان، ایمان (1389) تحلیل سینوپتیکی و دینامیکی پدیده‌های همرفتی محلی به‌منظور پیش‌بینی آنها، چهاردهمین کنفرانس ژئوفیزیک ایران، تهران: 237-234.
]3[. خالصی، فریده (1393). واکاوی زمانی توفان‌های تندری در ایران، دوفصلنامۀ آب و هواشناسی کاربردی سال 1، شمارۀ 1: 60-47.
]4[. خزایی، مهدی (1393). تحلیل همدیدی توفان‌های تندری مخاطره‌آمیز اصفهان، نشریۀ دانش مخاطرات، دورۀ 1، شمارۀ 2: 215-201.
]5[. خوشحال دستجردی، جواد؛ قویدل رحیمی، یوسف (1386). شناسایی ویژگی های سوانح محیطی منطقۀ شمال غرب ایران (نمونۀ مطالعاتی خطر توفان‌های تندری در تبریز)، فصلنامۀ مدرس علوم انسانی، ویژه‌نامۀ جغرافیا: 115-101.
]6[. خالدی، شهریار؛ خوش‌اخلاق، فرامرز؛ خزایی، مهدی (1389). تحلیل همدیدی توفان‌های تندری سیلاب‌ساز استان کرمانشاه، مجلة چشم‌انداز جغرافیایی، سال پنجم، شمارة 13‌: 41-‌21.
]7[. سازمان هواشناسی کشور، ادارۀ کل هواشناسی استان خوزستان و لرستان، 1394، آمار و اطلاعات هواشناسی و نقشه‌های پیش‌یابی.
8[.رسولی، علی‌اکبر؛ جوان، خدیجه (1391). تحلیل روند وقوع توفا‌ن‌های رعد‌و‌برقی در نیمة غربی ایران با کاربرد آزمون‌های ناپارامتری، فصلنامة علمی- پژوهشی فضای جغرافیایی، سال دوازدهم، شمارة 38: 126‌-‌111.
]9[. رنجبر سعادت‌آبادی، عباس؛ امینی نفیسه (1389). مطالعة بارش‌های شدید فصل تابستان استان گلستان، نشریۀ پژوهش‌های اقلیم‌شناسی، سال اول، شماره‌های اول و دوم.
]10[. رحیمی، بهروز؛ ظهوریان، امیرحسین، تحلیل توفان حبوب 12 خرداد سال 93 در تهران. (گزارش علمی ادارۀ کل هواشناسی خراسان رضوی).
[11] صادقی حسینی، سید علی‌رضا؛ رضائیان، مهتاب (1385). بررسی تعدادی از شاخص‌های ناپایداری و پتانسیل بارورسازی ابرهای همرفتی منطقۀ اصفهان، مجلة فیزیک زمین و فضا، جلد 32، شمارة 2: 98- 83.
 [12]. صلاحی، برومند (1389). بررسی ویژگی‌های آماری و همدیدی توفان‌های تندری استان اردبیل، پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، شمارة 72: 141-129.
]13[. عسگری، احمد؛ محبی، فرشته.(1389). مطالعۀ آماری- همدیدی توفان‌های تندری در استان خوزستان، چهارمین کنفرانس منطقه‌ای تغییر اقلیم، صص 119-111.
]14[. علیجانی، بهلول (1381). آب و هواشناسی سینوپتیک، چ اول، تهران: سمت.
]15[. قائمی، هوشنگ؛ عدل، محمود (بی‌‌تا). ناپایداری و توفان‌های رعد‌و برق، انتشارات آموزش سازمان هواشناسی.
]16[. قویدل رحیمی، یوسف (1389). نگاشت و تفسیر سینوپتیک اقلیم با استفاده از نرم‌افزار Grads، چ اول، تهران: سها دانش.
]17[. میر‌احمدی، اکبر (1391). بررسی ویژگی‌های آماری توفان‌های تندری در کوهرنگ بختیاری، همایش ملی انتقال آب بین حوضه‌ای: 6-1.
18[. محمدی، فرشته؛ صلاحی، برومند؛ همتی، رسول (1391). بررسی توفان‌های تندری غرب کشور با رویکرد کاهش خسارات محصولات کشاورزی‌، همایش ملی توسعۀ پایدار در مناطق خشک و نیمه‌خشک.
[19].Jessica Blunden, Derek S. Arndt, 2016, State of the Climate in 2015,
Bulletin of the American Meteorological Society,Vol. 97, No. 8.
[20]. Sandy DanceElizabeth EbertDavid Scurrah, 2010, Thunderstorm Strike Probability Nowcasting, Journal Atmospheric and Oceanic Technology, Vol. 27, No. 1
[21]. Noah A. LockAdam L. Houston ,2014,  Empirical Examination of the Factors Regulating Thunderstorm Initiation, Monthly Weather Review, Vol. 142, No. 1.
[22]. Mohee. Faizul M, Miller. Craig. (2010) .Climatology of thunderstorm for North Dakota, 2002–06, Meteology and climatology. 49: 1881-189.
 [23]. Rebecca M. CintineoDavid J. Stensrud, 2013, On the Predictability of Supercell Thunderstorm Evolution, Journal of the Atmospheric Sciences, Vol. 70, No. 7
[24]. Sandy Dance, Elizabeth Ebert, David Scurrah, 2010, Thunderstorm Strike Probability Nowcasting Journal Atmospheric and Oceanic Technology,Vol. 27, No. 1.
[25]. Thomas J. Greenwald, R. Bradley Pierce, Todd Schaack, Jason Otkin, Marek Rogal, Kaba Bah, Allen Lenzen, Jim Nelson, Jun Li, Hung-Lung Huang, 2016, Real-Time Simulation of the GOES-R ABI for User Readiness and Product Evaluation, Bulletin of the American Meteorological Society, Vol. 97, No. 2.
[26]. Xiaohang WenShihua LuJiming Jin,2012, Integrating Remote Sensing Data with WRF for Improved Simulations of Oasis Effects on Local Weather Processes over an Arid Region in Northwestern China, Journal of Hydrometeorology,Vol. 13, No. 2.