تاب‌آوری سازمانی شرکت‌های مخابرات در زمینۀ مخاطرات کووید 19

نوع مقاله : پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد، گروه مدیریت کسب‌و‌کار، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران

2 استادیار، گروه مدیریت صنعتی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران

3 دانشیار، گروه مدیریت صنعتی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران

چکیده

در پی بروز بحران کووید 19 از سال 2019 میلادی و تأثیرات آن بر بسیاری از کسب‌وکارها و سازمان‌ها، شناخت مخاطرات و تبعات این بحران و یافتن راهکارهای مقابله با این آسیب‌ها ضروری و اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد. پژوهش حاضر با هدف معرفی الگوی تاب‌آوری سازمانی شرکت مخابرات استان البرز در مقابله با مخاطرات و پیامدهای این بحران با رویکرد آمیخته و در دو بخش کیفی و کمی انجام گرفته است. این پژوهش، اکتشافی- توصیفی و از نظر هدف، توسعه‌ای- کاربردی است. بخش کیفی با مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته با یازده نفر از خبرگان و صاحب‌نظران شرکت مخابرات استان البرز و به روش داده‌بنیاد در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی در نرم‌افزارMaxqda  صورت گرفت و پنج مقوله شامل عوامل مدیریت و سازمان، عوامل زیرساخت و فناوری، عوامل سیاسی و اجتماعی، عوامل اقتصادی و عوامل منابع انسانی در قالب چهل شاخص تعیین شد. در بخش کمّی، داده‌هایی که با استفاده از پرسشنامه از 163 نفر از مدیران و کارشناسان شرکت مخابرات استان البرز گردآوری شد، با روش مدل معادلات ساختاری در نرم‌افزار Amos سنجیده شد. پایایی و روایی روش کمّی به‌ترتیب با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ و تحلیل عاملی تأیید شد. یافته‌ها نشان داد که 32 شاخص از 40 شاخص از نظر آماری تأیید می‌شود و هر پنج عامل شناسایی‌شده نیز تأثیر مثبت و معناداری دارند. همچنین عوامل منابع انسانی بیشترین و عوامل مدیریت و سازمان، کمترین تأثیر را دارند. این الگو به مدیران مخابراتی کمک خواهد کرد تا در مواجهه با مخاطرات بحران بهتر تصمیم‌گیری کنند.

کلیدواژه‌ها


[1]. امیری، مقصود؛ الفت، لعیا؛ فیضی، کامران؛ صالحی ابرقویی، محمدعلی (1397). «طراحی مدلی برای تاب‌آوری سازمانی»، مدیریت بهره‌وری، سال یازدهم، شماره 44، 65-35.
[2]. چیت‌سازان، هستی؛ داوری، علی؛ و جلالی، محمد (1397). «ارزیابی عوامل مؤثر بر ظرفیت تاب‌آوری کسب‌و‌کارهای کوچک و متوسط (مورد مطالعه: قطعه‌سازان صنعت خودرو)»، توسعۀ کارآفرینی، دورۀ 11، شمارۀ 3، ص 440-421.
[3]. حسینی، ابوالحسن؛ و جعفری بازیار، فاطمه (1398). «تاب‌آوری سازمانی از منظر کارکنان و مدیران سازمان»، مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، سال 28، شمارۀ 91، ص 30-9.
[4]. حسینی‌فرد، سیدمجتبی؛ فیضی، طاهره؛ و گرامی‌پور، مسعود (1400). «سرمایة اجتماعی به‌مثابة راهبرد تحقق تاب‌آوری سازمانی برای بنگاه‌های اقتصادی کوچک و متوسط پژوهشی با رویکرد نظریه‌پردازی داده‌بنیاد»، مدیریت سرمایة اجتماعی، دورۀ 8، شمارۀ 2، ص260-235.
[5]. خواجه‌پور، محمود؛ فارسیجانی، حسن؛ و صداقت‌پرست، الدار (1398). «‌ارائۀ الگویی برای تاب‌آوری سازمانی در صنعت بانکداری»، مطالعات مدیریت راهبردی، شمارۀ 37، ص 81-61.
[6]. دهدشتی، شاهرخ؛ و اصلانی افراشته، امیر (1398). «اثر جو خلاق و مدیریت دانش مشتری بر تاب‌آوری سازمانی در شرکت‌های صادراتی»، مدیریت کسب‌وکارهای بین‌المللی، سال 2، شمارۀ 2، ص 96-65.
[7]. رئیسیان، میثم؛ اینانلو، مریم؛ ابراهیمی، لیلا؛ و بزرگمهر، کیا (1399). «تحلیل جامع تاب‌آوری شهری در مواجهه با خطر وقوع زلزله (مطالعۀ موردی: شهر ساری)»، مدیریت مخاطرات محیطی، دورۀ 7، شمارۀ 4، ص 400-383.
[8]. سلمانی، محمد؛ بدری، سیدعلی؛ مطوف، شریف؛ و کاظمی ثانی عطاالله، نسرین (1394). «ارزیابی رویکرد تاب‌آوری جامعه در برابر مخاطرات طبیعی، مورد مطالعه: شهرستان دماوند»، مدیریت مخاطرات محیطی، دورۀ 2، شمارۀ 4، ص 409-393.
[9]. سیاح‌پور، علی؛ همتیان، فاطمه؛ و شول، عباس (1397). «تحلیل فرایند تاب‌آوری سازمانی با استفاده از تکنیک مدل‌سازی ساختاری تفسیری، مورد مطالعه: ساپکو»، مطالعات مدیریت دولتی ایران، دورۀ 2، شمارۀ 1، ص 147-123.
[10]. طیبی، مهدی؛ حسینی شکیب، مهرداد؛ و مبلغی، مصطفی (1400). «اهمیت و نقش مسئولیت اجتماعی و عملکرد نوآوری در ارتباط میان سبک رهبری تحول‌گرا و عملکرد شرکت»، مدیریت توسعه و تحول، شمارۀ 44، ص 81-73.
[11]. قاضی‌زاده، حمید‌رضا؛ حسینی شکیب، مهرداد؛ و خمسه، عباس (1400). «ارائۀ مدل مدیریت روتین‌های فرایند نوآوری در شرکت‌های توربین‌های گازی با رویکرد آمیخته»،  توسعۀ تکنولوژی صنعتی، دورۀ 19، شمارۀ 45، ص 16-3.
[12]. کریمی، زهره (1396). «تحلیل مفهوم تاب‌آوری سازمانی، مؤلفه‌ها و شاخص‌های آن در مدیریت»، اولین کنگرۀ بین‌المللی چشم‌انداز مدیریت کلاس جهانی؛ مؤسسۀ چشم‌انداز مدیریت تراز جهانی، تهران.
[13]. محمدی شهرودی، حامد؛ رحیم‌نیا، فریبرز؛ ملک‌زاده، غلامرضا؛ و خوراکیان، علیرضا (1398). «ارائۀ الگوی تاب‌آوری سازمانی در شرکت‌های تولیدی با رویکرد داده بنیاد»، پژوهش‌های مدیریت عمومی، سال 12، شمارۀ 43، ص 134-111.
[14]. مرادزاده، عبدالباسط؛ زارعی، کوروش؛ و حیدریان، حامد (1399). «تأثیر سرمایۀ اجتماعی بر ارتقای تاب‌آوری سازمانی: تبیین نقش میانجی تسهیم دانشِ مرتبط با بحران کووید19»، مدیریت راهبردی دانش سازمانی، سال 3، شمارۀ 10، ص 112-87.
[15]. مقیمی، ابراهیم (1401). «استراتژی علم مخاطره‌شناسی: آیا علم مخاطره‌شناسی استراتژی دارد؟»، مدیریت مخاطرات محیطی، دورۀ 9، شمارۀ 1، ص 54-45.
[16]. مؤدب، رضوان؛ و امینی حسینی، کامبد (1399). «بررسی ابعاد و شاخص‌های مؤثر در سنجش تاب‌آوری بافت‌های تاریخی- تجاری در برابر مخاطرۀ زلزله با نگرش ویژه بر بازارهای سنتی»، مدیریت مخاطرات محیطی، دورۀ 7، شمارۀ 3، ص 280-265.
[17]. Burnard, K.; Bhamra, R. & Tsinopoulos, C. (2018). “Building organizational resilience: four configurations”, IEEE transactions on engineering management, 65 (3), pp: 351 – 362.
[18]. Cutter, S.; Barnes, L.; Berry, M.; Burton, C.; Evans, E.; Tate, E.; & Webb, J. (2008). “A Place-Based Model for Understanding Community Resilience to Natural Disasters”, Global Environmental Change, 18, pp: 598-606.
[19]. Ekiyor, R. (2019). “Worker’s resilience: The exigency for empathic leadership”, European Journal of Business and Management, 11(17), pp: 96-99.
[20]. Geciene, J. (2021). “Organizational Resilience Management in the Face of a Crisis: Results of a Survey of Social Service Institutions before and during a Covid-19 Pandemic”, Contemporary Research on Organization Management and Administration, 9(1), pp: 32-42.
[21]. Godwin, I.; Umoh, E.; & Amah, E. (2013). “Knowledge Management and Organizational Resilience in Nigerian Manufacturing Organizations”, Developing Country Studies, 3(9), pp:104-120.
[22]. Haider, I.; & Abid, M. (2017). “Organizational support as increment in employee resilience: A comparative study among public and private employees”, Ment Health Hum Resilience, 1(1).
[23]. Hair, J. F.; Black, W. C.; Babin, B. J.; Anderson, R. E.; & Tatham, R. L. (2006). Multivariate Data Analysis, 6th ed., Pearson Education, NJ.
[24]. Hair, J.F., Black, W.C., Babin, B.J. and Anderson, R.E. (2010). Multivariate Data Analysis, 7th ed., Pearson Education International, NJ.
[25]. Hair, J.F., Ringle, C., & Sarstedt, M. (2013). Partial Least Squares Structural Equation Modeling: Rigorous Applications, Better Results and Higher Acceptance. Long Range Planning. 46, pp: 1-12. 10.1016/j.lrp.2013.08.016
[26]. Hamel, G.; & Valikangas, L. (2003). “The quest for resilience”, Harvard business review, 81,pp: 52–65.
[27]. Hillmann, J.; & Guenther, E. (2020). “Organizational resilience: A valuable construct for management research?” International Journal of Management Reviews, pp: 1–38.
[28]. Hollnagel, E.; & Woods, D. D. (2006). “Epilogue: Resilience Engineering Precepts”, In: E. Hollnagel, D. D. Woods, and N. Leveson, Eds., Resilience Engineering Concepts and Precepts, Ashgate Publishing, Aldershot, pp: 347-358.
[29]. Khamseh, A.; & Marei, P. (2020). “Designing a model developed to assess the capabilities of technological innovation in Iranian construction of power plant equipment industries”, Journal of Engineering, Design and Technology, 18 (5), pp: 1241-1249.
[30]. Maguire, B.; & Hagan, P. (2007). “Disasters and Communities: Understanding Social Resilience”, the Australian Journal of Emergency Management, 22.
[31]. McManus, S.T. (2008). “Organizational resilience in New Zealand”, Ph.D. dissertation, University of Canterbury, Christchurch.
[32]. Mendonca, D.; & Wallace, W. (2015). “Factors underlying organizational resilience: The case of electric power restoration in New York City after 11 September 2001”, Reliability Engineering & System Safety, 141(3), 83–91.
[33]. Namaayande, P.; & Khamseh, A. (2019). “Innovation ecosystem for SMES in ICT industry Pooya Namaayande Innovation ecosystem for SMES in ICT industry”, Revista Gestão & Tecnologia, 19, pp: 141-159.
[34]. Namdi, N. I.; & Onuoha, B. (2020). “Crisis management and organizational resilience in telecommunications firms in Rivers state”, International Journal of Advanced Academic Research (Business and Economic Development), 6 (11).
[35]. Onwughalu, O.; & Amah, E. (2017). “Ambidexterity and organizational resilience of telecommunication firms in port Harcourt”, Rivers state. Archives of Business Research, 5(11), pp: 27-34.
[36]. Rai, S.S., Rai, S. & Singh, N.K. (2021). “Organizational resilience and social-economic sustainability: COVID-19 perspective”, Environ Dev Sustain, 23, pp: 12006–12023. https://doi.org/10.1007/s10668-020-01154-6
[37]. Sheffi, Y.; & Rice, J. (2005). “A Supply Chain View of the Resilient Enterprise”, MIT Sloan Management Review, 47.
[38]. Strauss, A. L.; & Corbin, J. (1998). Basics of qualitative research: Grounded theory: Procedures and Technique, (2nd Edition); Sage, Newbury Park, London.
[39]. Teixeira, E.; & Werther, W. B. (2013). “Resilience: Continuous renewal of competitive advantages”, Business Horizons, 56 (3), pp: 333-342.